Creativiteit is een belangrijk onderdeel van ondernemend gedrag. Niet voor niets is creativiteit een van de belangrijke 21th Century skills. Ook het woord innovatie wordt veel gebruikt. Het klinkt gewichtiger als creativiteit, en wordt vaak gebruikt als synoniem voor creativiteit. Maar is het inderdaad hetzelfde? En nog belangrijker: kan je het ontwikkelen? En wat betekent dit voor het opleiden tot een ondernemende medewerker?
Creativiteit is een persoonlijke vaardigheid, bijvoorbeeld van een kunstenaar. Niet alleen kunstenaars zijn creatief. Ook van moderne medewerkers wordt creatief handelen in de beroepscontext verwacht. Maar wat wordt er precies bedoeld met creativiteit? Creativiteit is het vermogen om nieuwe ideeën, te genereren en om nieuwe paden te bewandelen.
Maatschappelijk wordt er steeds grotere waarde gehecht aan creativiteit. Als gevolg van de nieuwe media is kennis niet meer onderscheidend, en productiemethoden zijn dat al evenmin. Creativiteit van mensen, van organisaties en van landen is nodig om op de langere termijn onderscheidend en welvarend te blijven.
Innovatie
Hoe zet je creatieve vaardigheden in om waarde te creëren? Creativiteit alleen is, vanuit maatschappelijk belang gezien, niet voldoende. Het begrip innovatie wordt in dit verband vaak gebruikt. Vaak worden de begrippen creativiteit en innovatie door elkaar gebruikt, alsof ze een gelijke betekenis hebben. En dat is ten onrechte.
Kort gezegd: innovatie is creativiteit met een verdienmodel. Klanten zijn bereid om jouw prijs te betalen voor je creatieve oplossing. Al is het idee nog zo creatief, nieuw, origineel of baanbrekend: als je idee geen waarde toevoegt voor een klant zal hij het niet van je kopen.
Disruptieve innovatie
Bij innovatie hoort een betalende klant. Marketing is onderdeel van innovatie, evenals kostprijsberekeningen, investeringen etc. Innovatie gaat dus veel verder dan het bedenken en het éénmalig uitvoeren van een creatief idee van een persoon. Het gaat over het bedrijfsmatig uitnutten van een creatief idee door een organisatie. Creativiteit is de basis van innovatie, de begrippen betekenen niet hetzelfde.
Innovatie kan stap voor stap gaan, maar ook schoksgewijs. Schoksgewijze innovatie wordt ook wel disruptieve innovatie genoemd. Disruptief betekent letterlijk: verwoestend. Zalando is een bekend voorbeeld van disruptieve innovatie. Door slimme toepassing van ICT en van nieuwe manieren van distribueren heeft Zalando in korte tijd een grote positie in de schoenenbranche opgebouwd. De marketing is in korte tijd zo succesvol dat de omzet van concurrerende schoenenwinkels plotseling sterk terug is gevallen.
Stap voor stap
Het is wel de vraag of disruptieve innovatie tot een blijvend succes leidt. Om bij het voorbeeld van Zalando te blijven: Zalando heeft in de vijf jaar van zijn bestaan alleen nog zeer grote verliezen gekend, ondanks de grote bekendheid en het grote marktaandeel. De traditionele schoenenmarkt is veel kleiner geworden, en leidt verlies.
Per saldo leidt de hele branche verlies, en is van succesvolle innovatie nog geen sprake. De nieuwste innovaties zijn gespecialiseerde winkels, met een gespecialiseerde webshop. Uit vernieuwend oogpunt misschien een stap terug, maar het is een kleinere stap voorwaarts die wél winstgevend blijkt te zijn.
Innovatie omvat dus alle aspecten van de bedrijfsvoering, en is niet voorbehouden aan een enkele creatieve persoon in bijvoorbeeld de R&D-afdeling. Alle bedrijfsonderdelen worden betrokken bij het realiseren van de innovatie. Als gevolg wordt van elke afdeling verwacht dat hij bijdraagt aan de vernieuwing. Van elke medewerker wordt een ondernemende houding verwacht.
Rond creativiteit heerst het beeld dat het heel bijzonder is, wat je bij geboorte hebt meegekregen. Maar: creativiteit is net zoals taalgevoel, baltechniek, wiskundig inzicht of bijvoorbeeld een goed geheugen een vaardigheid. En daar kun je aan werken. Natuurlijk is de één ergens beter in dan een ander. Maar dat wil niet zeggen dat wat je bij je geboorte hebt meegekregen nooit meer te verbeteren zou zijn. Door er actief mee aan de gang te gaan kan iedereen zijn niveau aanzienlijk verhogen.
Ondernemend onderwijs
Het besef dringt steeds meer door dat onderwijs een belangrijke rol speelt in het ontwikkelen van creatieve en ondernemende vaardigheden van studenten. Zowel binnen het VO als binnen het MBO krijgt dit meer aandacht, zoals bijvoorbeeld bij het keuzedeel Ondernemend Gedrag in het MBO. Ook binnen het HBO krijgen creatieve en ondernemende vaardigheden van studenten steeds meer aandacht.
Creativiteit kun je ontwikkelen. Onze cursus Ondernemende Vaardigheden is hiervoor een goed hulpmiddel. Als je meer wilt weten over de mogelijkheden van deze cursus neem dan contact met ons op.
Het gaat inderdaad om ‘productieve’ creativiteit om te kunnen spreken van een geslaagde innovatie. Van creativiteit alleen kan een ondernemer niet leven. De creatieve medewerker die de innovatieve gedachte heeft om alle oren van de organisatieleden blauw te verven (‘daar spreekt men over’!) zal weinig bijval ontmoeten.
Zo beschouwd is innovatie bijna gelijk aan ondernemerschap: kansen zien om met een nieuw product, een nieuwe dienst, nieuwe bedrijfsprocessen meerwaarde te creëren waarvoor klanten geld over hebben. Zo’n vijfendertig jaar geleden was mijn schoonvader machinebankwerker bij de Nederlandse Spoorwegen. Hij bedacht dat de demontage van een treinstelonderdeel veel efficiënter kon. De NS bespaarde vele miljoenen met de simpele andere aanpak. Mijn schoonvader was erg blij met de 20.000 gulden. Innovatie? Ja! Rocket Science? Nee! Iedereen kan het, laten we vooral beginnen bij het beroepsonderwijs.