In het onderwijs woedt een fluisterdiscussie. Hoeveel aandacht moeten we besteden aan kennis en begrip? Is vaardigheid alleen niet voldoende? Maurice de Hondt voert de discussie rond spelling nu in de media. Maar het gesprek wordt ook over andere thema’s gevoerd, ook rond de keuzedelen ondernemend gedrag en ondernemerschap. Alleen maar aandacht voor gedrag, of besteden we ook aandacht aan begrippen?
“Onze studenten begrijpen het woord budget niet. Kunnen jullie dit onderwerp niet uit het examen halen?” Dit was de vraag van een van de docenten tijdens een gesprek over het Certificaat Ondernemerschap. Zijn studenten van niveau 3 en 4 begrepen niet wat budget is, en daarom wilde deze docent de eisen van het certificaat veranderen.
De collega’s reageerden heel verschillend. De één hield vast aan de eisen, de anderen reageerden begripvol en ondersteunend.
Maurice de Hondt maakt zich nu sterk voor verandering van de Nederlandse taal omdat deze moeilijk onder de knie zou zijn te krijgen. Andere spelling zou het de kinderen eenvoudiger maken. Ook in dit geval is er zowel bijval als kritiek. De discussie die voorheen vooral fluisterend verliep wordt nu in het openbaar gevoerd.
Verheffing of economisch rendement?
De discussie kent twee uitersten. Het ene uiterste wordt gevormd door het concept van verheffing: voedt de kinderen op en breng hen kennis en vaardigheden bij zodat ze kunnen stijgen op de (sociale) ladder. De hogere cultuur is leidend, daar wil je immers bij horen. En inderdaad, je moet je inspannen om dat te bereiken.
Het andere uiterste is het concept van economisch rendement. Hou het simpel en eenvoudig, dat kunnen de kinderen het snel doen en kunnen we daarna door met andere, lees: belangrijker, zaken. Het huidige niveau en de huidige vaardigheden van de studenten zijn leidend.
Ondernemend gedrag en ondernemerschap
Deze discussie wordt zichtbaar nu opleidingen keuzedelen invoeren. Met name bij de keuzedelen ondernemend gedrag en ondernemerschap wordt de discussie expliciet: het gaat om gedrag. Wat is dan het belang en de rol van begrippen en theorie?
Tijdens onze workshop over het examineren van keuzedelen op 2 november kwamen de twee uitersten ook naar voren. De één wil dat studenten een basaal begrip hebben van een beperkte hoeveelheid theorie. De ander wil dat studenten begrippen actief kunnen toepassen.
Bewust handelen
Begrippen en theorie in deze keuzedelen zijn geen doel op zich. Bij ondernemend gedrag staan onderwerpen en situaties centraal die studenten vaak meemaken. In hun toekomstige beroepsomgeving zullen zij daar nog vaker mee geconfronteerd worden.
Het is daarom belangrijk dat zij letterlijk woorden kunnen geven aan gebeurtenissen. Met de kennis van de juiste woorden en begrippen kunnen studenten begrijpen wát er gebeurt. Met de juiste woorden en begrippen kunnen studenten de situatie duiden en weten ze hoe te handelen om de juiste dingen te doen.
Op die manier stijgen ze uit boven het primair reageren en kunnen ze bewust handelen.
Wat willen de studenten?
Mijn ervaring is dat studenten zowel meer kunnen als willen dan wat nu van hen gevraagd wordt. Het valt me op dat veel docenten al snel redeneren van “Dat kunnen onze studenten niet”. Vaak wordt met name over niveau 1 en 2 zo gesproken, en/of over nieuwe Nederlanders. Onderschatting ligt hier op de loer!
Topsporter Timothy Beck is docent economie geworden. In een interview met de Volkskrant van 7 november citeert hij zijn studenten: “Meester, waarom bent u niet wat strenger?” Hij stelde daarop zijn studenten de vraag: “Wie wil er slagen?” Dat bracht focus en resultaat.
Onderschatting van de ambitie en de vaardigheden van studenten leidt tot economisch gedreven onderwijs: simpel, snel en gauw maar weer door. Dat leidt tot onderbenutting van studenten en tot ontevredenheid. Per saldo wil iedereen toch een stap hoger.
Het oude begrip van verheffing is zo gek nog niet: bewuste kennis van begrippen en vaardigheid in het toepassen daarvan leidt tot tevreden studenten.
Het is volgens mij van fundamenteel belang om begrippen te kennen. Je onthoud mensen als je dit niet doet van belangrijke kennis. Kennis van begrippen zorgt ervoor dat je goed kunt participeren in de maatschappij. Je leert articuleren wat je voelt en denkt en begrijpt waar men over spreekt. Ik onderzoek en gebruik veel begrippen in mijn lessen omdat ik wil dat ze begrijpen wat er gezegd wordt in de politiek en in maatschappelijke debatten. We leven in een maatschappij waarbij degenen die het woord machtig zijn ‘ letterlijk en figuurlijk’ veel voor het zeggen hebben. Aan ons de taak om te zorgen dat onze leerlingen het belang van die woorden zien en de kracht ervan kunnen ervaren. Het aanleren van vaardigheden alleen is niet genoeg. kritisch leren denken kan door oefening iedereen, begrippen horen daar bij. Franziska ( filosofie docent in het mbo onderwijs)