Creativiteit wordt steeds belangrijker gevonden. Creativiteit staat voor nieuw, uniek, kunstzinnig en vooral voor persoonlijk. Ondernemers worden door hun creativiteit bijzonder en succesvol, is de gedachte. Ook medewerkers moeten ondernemend en creatief zijn. Dit is een romantische benadering die ver af staat van de werkelijkheid. Werk op de juiste manier aan creativiteit, maar maak het niet te belangrijk.
Rond creativiteit hangt een romantisch ideaal. In gedachte koppelen we creativiteit aan een kunstenaar die onder erbarmelijke omstandigheden zwoegt aan zijn boek, schilderij of kunstwerk. In eenzaamheid ploetert hij voort, onbegrepen en zonder waardering.
Dan volgt de doorbraak. Op het dieptepunt van zijn misère creëert hij zijn meesterwerk. In één keer vallen de puzzelstukken op hun plaats. Zijn succes breekt door. Omstanders bewonderen zijn creativiteit, de bron van zijn succes.
De statische benadering van creativiteit
Vincent van Gogh is een icoon van deze benadering van creativiteit. Het is de statische benadering van creativiteit. Het wordt als iets absoluuts gezien: je hebt het (ineens) of je hebt het niet. Mensen “zijn “ creatief, of ze “zijn” het niet. Sommige mensen denken zelfs dat het een persoonlijke eigenschap is die je kan meten. De omgeving speelt geen rol.
Deze statische benadering wordt binnen het onderwijs veel gehanteerd. De student die ondernemer wil worden moet creatief zijn. Hij moet op geheimzinnige wijze “het gat in de markt” ontdekken. Als gevolg hiervan komen veel studentbedrijven niet van de grond, omdat ze blijven hangen in een zoektocht naar een gat in de markt.
Na enige tijd kiezen studenten een alternatief. Ze besluiten om een product in te kopen en dat te verkopen. Een nuttige oefening, maar wel een arme invulling van ondernemerschap. Wat nog erger is: studenten worden zo gevoed met een zelfbeeld “dat ze niet creatief” zijn.
Creativiteit is een dynamisch proces
Neurobioloog Dick Swaab hanteert een interessante definitie van creativiteit: “Creativiteit is het maken van nieuwe combinaties uit componenten die er zijn. Die componenten komen deels uit je omgeving, de hele dag door, en borrelen deels op uit je brein. Vervolgens gaan we ze filteren (), dus we focussen op dingen.”
Het waardevolle van deze definitie is dat Swaab de relatie legt tussen de gedachten van de persoon en de inbreng van de omgeving. Creativiteit is dus niet voorbehouden aan de solitaire, in zichzelf gekeerde kunstenaar. Integendeel! Voor creativiteit is duurzame interactie met de omgeving noodzakelijk. Creativiteit is een dynamisch proces.
Cross-overs
Een gat in de markt ‘ontstaat’ doordat een ondernemer een nieuwe combinatie maakt van producten en diensten, een zogenaamde cross-over. Hierdoor ontstaat een nieuwe invulling van klantwensen. Soms ontstaat zelfs een totaal nieuwe markt, zoals bij de ontwikkeling van de stoommachine en van internet.
Geen enkele ondernemer bedenkt achter de tekentafel of opgesloten binnen een R&D-afdeling een nieuw product. Integendeel: in een zo vroeg mogelijk stadium zoekt hij contact met potentiele klanten. De klanten spelen een cruciale rol bij de ontwikkeling van een creatief idee tot een succesvol product. Moderne manieren van projecten organiseren zoals Scrum zijn hierop gebaseerd.
Ondernemend onderwijs
Ondernemend onderwijs betekent dat studenten ook kennis maken met creativiteit. Hoe doe je dat in de praktijk? Een paar tips.
- De beste manier om creativiteit te stimuleren en tot een succes te maken is door de weg van de ondernemer te volgen. De basis wordt gevormd door het vakmanschap van de aanstaande ondernemer.
- Wat kan er meer, beter of anders? Het begint met een idee, dat je toetst aan de koopargumenten van mogelijke klanten.
- Stap voor stap werk je het idee uit naar een concreet product. Daarbij zet je bij voorkeur de stappen die ook een startende ondernemer zet.
- Door “door te zetten” bouw je ervaring op en krijg je nieuwe inzichten. Dat leidt tot nieuwe inzichten en tot creatieve invallen.
- Praat, overleg en communiceer met collega’s, concurrenten en mogelijke klanten. Ook zo bouw je nieuwe inzichten op.
Creativiteit stopt niet bij de lancering van het nieuwe product. Ook na de lancering werk je creatief verder in de vorm van aanpassing van je product. Vanzelfsprekend doe je dat samen met de klanten.
Uit onderzoek blijkt dat meer dan de helft van de producten binnen een jaar na lancering drastisch aangepast moet worden. Creativiteit is dus een continu proces zonder einde. Maar wel samen met de klant!
Het romantische, statische beeld van creativiteit klopt dus niet. Succesvolle kunstenaars als Rembrandt, Turner en Liebermann wisten dat al…
