Ondernemend gedrag

In het MBO-onderwijs gelden vanaf het schooljaar 2016- 2017 nieuwe eisen met betrekking tot de kwalificaties, onder meer op gebied van ondernemend gedrag en ondernemerschap. Veel scholen experimenteren volgend schooljaar al met deze onderwerpen. Ondernemend gedrag wordt vaak als een lastig onderwerp gezien. Hoe verzorg je onderwijs over dit onderwerp?

In de volle breedte van het onderwijs wordt steeds meer aandacht besteed aan de thema’s  ondernemerschap en ondernemend gedrag. Veel HBO-instellingen bieden hun studenten de mogelijkheid een eigen bedrijf te starten. Het MBO kent sinds enige jaren het certificaat Ondernemerschap, gericht op leerlingen die later een eigen bedrijf willen starten. Binnen het VO krijgen deze thema’s vanaf 2016 ook aandacht in de examinering.

Binnen het MBO-onderwijs wordt nu de volgende stap gezet in de praktische uitwerking van ondernemend onderwijs. Dit gebeurt in de vorm van drie zogenaamde keuzedelen. Deze keuzedelen zijn:

• Ondernemend Gedrag,
• Oriëntatie op Ondernemerschap, en
• Ondernemerschap.

Waarom drie keuzedelen?

De afgelopen tijd is geëxperimenteerd met onderwijs over het starten van een eigen bedrijf. De ervaring is dat dit weliswaar nuttig is, maar wel alleen gericht op een kleine groep namelijk die studenten die een eigen bedrijf willen starten.

Echter: veruit de meeste studenten zijn daar (nog) niet aan toe. Daar komt bij dat de opzet vooral gebaseerd was op het handelsonderwijs. Maar veel studenten hebben niet de intrinsieke motivatie om door middel van  in- en verkopen winst te maken. In ons onderzoek “Ondernemend Onderwijs op het Kantelpunt” kan je hierover meer lezen.

De drie keuzedelen zijn een antwoord op deze problematiek. De gedachte achter de opbouw van de drie keuzedelen is een doorgaande leerlijn. Het keuzedeel Ondernemend Gedrag gaat over persoonlijke ondernemende vaardigheden. Het richt zich op alle leerlingen, over alle opleidingen.

Oriëntatie op Ondernemerschap richt zich op die groep leerlingen die zich, inderdaad, willen oriënteren op hun mogelijkheden als ondernemer. Het keuzedeel Ondernemerschap is geschikt voor leerlingen die daadwerkelijk een eigen bedrijf willen starten of dat zelfs al doen,  bijvoorbeeld in de vorm van een studentbedrijf.

Ondernemend Gedrag

Het keuzedeel Ondernemend Gedrag gaat over de persoonlijke ondernemende vaardigheden van de leerlingen. Dit thema heeft een praktische uitwerking nodig, om te voorkomen dat het “zweverig” wordt. Want hoe kan je anders vorm geven aan onderwijs over ondernemend gedrag?

Onze concrete uitwerking van het keuzedeel Ondernemend Gedrag bestaat uit de volgende onderwerpen:

1. Ondernemend gedrag,
2. Creativiteit en innovatie,
3. Formele en informele organisaties,
4. Ethiek en integer handelen
5. Communicatie,
6. Argumenteren en discussiëren,
7. Reflectie en zelfonderzoek, en
8. Samenwerken en feedback.
9. Het uitvoeren van een Ondernemend Project

Deze thema’s sluiten aan op de 21st Century Skills en op de Kerntaak Keuzedeel Ondernemend Gedrag .

Hoe verzorg je onderwijs over ondernemend gedrag?

Het woord gedrag suggereert dat het over doen, over het uitvoeren van activiteiten gaat. Onderwijs over ondernemend gedrag moet dus ook activerende opdrachten bevatten die de leerlingen de gelegenheid bieden om ervaringen op te doen en deze ervaringen ook te analyseren. Ondernemend gedrag leer je niet alleen uit een boek.

Onze ervaring is dat leerlingen eerst een kennisbasis moeten hebben voor ze zinvol aan de slag kunnen. Ook moeten ze begrijpen wat de term ondernemend in praktische zin betekend. Pas dan kunnen ze de activerende opdrachten op een succesvolle manier uitvoeren. Inderdaad, de leercirkel van Kolb toepassen.

Ons boek Ondernemend Gedrag is gebaseerd op deze inhoud, en op deze uitgangspunten. Het biedt een solide theoretische basis over de begrippen. En door zelf een ondernemende activiteit of een project op te zetten maken de leerlingen zich het onderwerp ook eigen.

Ondernemend gedrag is de basis, wat is het vervolg?

In de opzet van de keuzedelen is Oriëntatie op Ondernemerschap de volgende stap. Deze wordt gevolgd door het keuzedeel Ondernemerschap. Dit suggereert een doorlopende leerlijn. Maar dit is niet helemaal het geval.

Bij ondernemend gedrag staan de persoonlijke vaardigheden van de leerling centraal. De twee opvolgende keuzedelen zijn gericht op de praktische kanten van ondernemen: juridische zaken, financiën, haalbaarheid etcetera. Daarbij zoom je in op de specifieke beroepscontext van de opleiding.

Bij de implementatie van de keuzedelen is het belangrijk om je te realiseren dat je als een sprong maakt qua inhoud en kennis. Onze ervaring is dat je het keuzedeel Ondernemerschap heel goed kan opsplitsen in twee onderdelen. Het eerst deel richt zich op de oriëntatie, het tweede deel is de praktische uitwerking. Dit kan je over twee schooljaren verdelen. Het is dus niet per sé nodig om alle drie de keuzedelen na elkaar aan te bieden. Het keuzedeel Oriëntatie op Ondernemerschap maakt al deel uit van Ondernemerschap.