De Volkskrant van 2 februari gaat in op de positie van ruim 400.000 mensen in de bijstand. Veruit de meeste daarvan zijn langdurig aangewezen op een uitkering. Velen hebben geen werkervaring (meer) en dus geen actuele werknemersvaardigheden. Meer en hoger opleiden is geen oplossing. Onderwijs gebaseerd op realistische werknemersvaardigheden kan wel een oplossing bieden.
Met alle aandacht voor ondernemersvaardigheden worden de vaardigheden als werknemer vaak vergeten. Ten onrechte! Werknemersvaardigheden vormen de basis voor het zijn van een goede werknemer. Het lijkt tegenstrijdig, maar ook een ondernemer moet zijn werknemersvaardigheden goed ontwikkelen.
De aandacht voor ondernemerschap is de afgelopen jaren enorm gegroeid, zowel in de samenleving als binnen het onderwijs. En terecht want het aantal mensen dat ZZP-er of ondernemer wordt neemt jaarlijks toe. Vanuit dat gezichtspunt is het logisch om de zogenaamde 21Th Century Skills één op één te vertalen naar ondernemersvaardigheden.
Maar daarmee wordt voorbij gegaan aan het simpele feit dat nog steeds de meeste mensen een baan in loondienst ambiëren en ook krijgen. Werkgevers willen graag ondernemende medewerkers, die bieden toegevoegde waarde.
De balans ligt verkeerd
Maar werkgevers willen geen ondernemers in spé, die continue creatief zijn, constant op zoek zijn naar telkens nieuwe prikkels en uitdagingen, en die voortdurend communiceren, vanzelfsprekend via de social media. Ze willen simpelweg vakmensen, die betrouwbaar zijn, die doen wat nodig is en die constante kwaliteit leveren.
Vanuit de behoeften van de markt, de werkgevers, zou je kunnen denken dat de 21th Century Skills “dus” niet kloppen. Dat lijkt mij niet. Het gaat veeleer om de balans. Ook vakmensen moeten creatief zijn, uitdagen en uitgedaagd worden en niet te vergeten: goed kunnen communiceren. Maar deze vaardigheden staan in dienst van het vakmanschap en vormen geen doel op zich. De 21th Century Skills gelden ook voor werknemers.
De gevoelswaarde van begrippen als creativiteit, communicatie en digitale geletterdheid is uitgesproken positief. Vanwege deze grote waardering ontstaat de neiging om deze vaardigheden positiever te beoordelen. Dat leidt tot overwaardering.
Wat willen werkgevers?
Het is belangrijk om te realiseren wat de verschillen zijn tussen ondernemers en werknemers. Een werknemer werkt binnen een organisatie, is verantwoordelijk voor een aantal taken en rapporteert aan een leidinggevende. Hij werkt dus binnen de kaders van een organisatie. Een ondernemer is verantwoordelijk voor alle taken. Hij heeft geen leidinggevende maar heeft wel klanten die hem aansturen en beoordelen.
Ook een werknemer moet beschikken over goed ontwikkelde 21e eeuwse vaardigheden. Hij moet deze kunnen inzetten binnen de kaders van het bedrijf of de organisatie waar hij werkt. Het goed kunnen hanteren van deze vaardigheden binnen de kaders in zijn rol als vakman, dat zijn de gewenste vaardigheden van een werknemer.
Vermijd het risico
De vaardigheden van de werknemer gelden dus ook voor een ondernemer. Ook hij moet kunnen werken binnen de kaders die zijn klant hem geeft. En natuurlijk ook binnen de kaders van de wetgeving. Maar voor een ondernemer geldt dat hij tevens verantwoordelijk is voor alle activiteiten, en dat hij leiding moet geven aan alle processen van zijn bedrijf.
Ondernemende vaardigheden gaan daarmee verder dan werknemersvaardigheden.
Onderwijs
En daar ligt het risico. Veel scholen bieden ondernemend onderwijs aan juist de goede studenten, bij voorbeeld als extra in de vorm van studentbedrijven. Door bij onderwijs de focus te veel op ondernemende vaardigheden te leggen selecteer je de studenten die al over goed ontwikkelde vaardigheden beschikken.
Maar hoe sluit je goed aan bij de gemiddelde of zwakke studenten? Hoe bied je kansen aan studenten van bijvoorbeeld niveau 2? Niet door deze leerlingen in het korset te persen van ondernemen en studentbedrijven. Maar wel met onderwijs gebaseerd op degelijk vakmanschap, met realistische aandacht voor werknemersvaardigheden.
