Ondernemend gedrag krijgt steeds meer aandacht binnen het onderwijs. Het wordt steeds belangrijker gevonden, niet alleen bij de traditionele opleidingen maar in de volle breedte van het onderwijs. Niet alleen bij beroepsopleidingen, maar ook binnen het voortgezet onderwijs, basisonderwijs en bij de Pabo’s. Er zijn veel mogelijke vormen van ondernemend gedrag en ook veel manieren om ondernemend gedrag te ontwikkelen. Maar één ding is zeker: zonder klant kan je geen ondernemend gedrag ontwikkelen.
Dat ondernemend gedrag als steeds belangrijker wordt ervaren is niet verwonderlijk. Binnen bedrijven en organisaties worden medewerkers aangespoord om zich ondernemend te gedragen. De samenleving vraagt om steeds meer ondernemerschap, en ondernemend gedrag is de eerste bouwsteen van ondernemerschap. Steeds meer mensen starten immers een eigen bedrijf!
Inmiddels zijn er vele definities van ondernemend gedrag. De één verstaat er een eigen bedrijfje onder, de ander ziet in een kind dat speelt een voorbeeld van ondernemend gedrag. Er zijn theorieën die ondernemend gedrag beschrijven in een wetenschappelijke benadering, er zijn games waarmee het ondernemend gedrag van ‘het kind’ wordt gemeten en er zijn bijvoorbeeld elektronische portfolio’s om het ondernemend gedrag te registreren en te documenteren.
Ondernemend gedrag is interactie met de omgeving
Steeds vaker wordt ondernemend gedrag benaderd alsof het een vaardigheid is van de individuele persoon, los van zijn of haar omgeving. Vanuit die visie is ondernemend gedrag ‘ingebakken’ in de persoon, je hebt het of je hebt het niet. De handelingen van de persoon worden beschouwd als voorbeelden van ondernemend gedrag. Vanuit die visie beschouwen sommigen het spel van een spelend kind als ondernemend gedrag.
Deze benadering gaat voorbij aan de essentie van het woord ondernemend. Ondernemen omvat drie aspecten: kansen zien, kansen benutten en waarde creëren. Die kansen liggen per definitie in de omgeving. Ondernemend gedrag is daarom het gedrag dat erop is gericht om kansen te herkennen, om die kansen vervolgens te benutten en om op die manier waarde te creëren.
Zonder klant geen ondernemend gedrag
De crux van ondernemend gedrag is het aspect waarde creëren. Waarde ontstaat doordat iemand, namelijk de klant, met het resultaat van ondernemend gedrag iets van waarde in handen heeft. Dat kan een tastbaar product zijn, een computerprogramma of bijvoorbeeld een dienst. Het is in elk geval meer, beter en/of anders dan eerst, en heeft daarom meerwaarde.
De klant is daarom richtinggevend voor ondernemend gedrag. Zijn behoeften bepalen wat de gewenste meerwaarde van ondernemend gedrag is, wat het moet zijn en waar het aan moet voldoen. De ondernemende persoon geeft daaraan invulling. In de praktijk is dit een proces van stap voor stap, gebaseerd op de mogelijkheden en middelen van dat moment.
In projecten leer je ondernemend gedrag
Ondernemend gedrag is dus geen zweverig begrip en het gaat niet over een solitaire activiteit. Het is juist heel concreet. En het is ook te ontwikkelen, bijvoorbeeld binnen een onderwijsomgeving. De beste manier om ondernemend gedrag aan te leren is in de vorm van een project, met een externe opdrachtgever.
Projectmatig werken is voor veel scholen niet nieuw. Men is bekend met het beschrijven van doelen, het opknippen van werkzaamheden, samenwerken binnen teams. Op die manier is projectmatig werken een manier om opdrachten uit te voeren. Maar in geval van ondernemend gedrag is er een doorslaggevend verschil: een externe opdrachtgever.
Door een externe opdrachtgever te benoemen ontstaat een proces met een eigen dynamiek. De opdrachtgever stimuleert teamleden om invulling te geven aan zijn wensen, stimuleert creativiteit en activeert projectleden om voor hem een concreet resultaat van waarde te realiseren, binnen gestelde termijnen en met beschikbare middelen.
Projectmatig werken
Projectmatig werken met een externe opdrachtgever is dus een perfect onderwijskundig instrument om ondernemend gedrag aan te leren. Het blijkt voor veel docenten en managers echter vaak lastig om dit binnen het onderwijs vorm te geven. Daarom hebben wij voor docenten een training beschikbaar omtrent projectmatig werken. Studenten kunnen aan de slag met de cursus ‘Een Ondernemend Project’.
