Het aantal banen groeit hard. De sterk groeiende economie leidt tot veel nieuwe banen. Dat biedt goede perspectieven voor schoolverlaters want zij kunnen kiezen. Maar er ligt een andere ontwikkeling op de loer. Want de vaste banen zijn alleen beschikbaar voor vakmensen.
De komende jaren is er volop werk in Nederland. De werkloosheid daalt en nadert de 3%. Dit is de frictiewerkloosheid, 3% werkloosheid wordt gezien als volledige werkgelegenheid. Het tekort aan werknemers wordt regionaal al zichtbaar. Op de eilanden zoekt men naarstig naar personeel in de horeca en de dienstverlening. Hetzelfde geldt voor de grote steden.
Vakmensen te kort
In bepaalde sectoren zijn de tekorten al langere tijd voelbaar. Dat geldt specifiek voor technische beroepen, zoals metselaars en installateurs. In deze beroepen zijn al langdurige tekorten. In Nederland werken circa 400.000 mensen met een buitenlands paspoort. Ongeveer de helft daarvan zijn mensen met technische vaardigheden.
Het tekort aan vakmensen is geen typisch Nederlands probleem. In Duitsland is het al langer voelbaar, en op grotere schaal. Naast tekorten aan technische vakmensen is er een tekort aan bijvoorbeeld docenten en trambestuurders. Als gevolg daarvan lopen grote projecten vertraging op, zoals het vliegveld Berlijn. Veel infrastructuurprojecten worden zelfs niet gestart. Het beschikbare geld blijft op de plank liggen.
Geen hoger loon maar een vaste baan
Het tekort aan werknemers en vooral aan vakmensen, mensen met technische vaardigheden, vertaalt zich niet in hogere salarissen. Salarissen stijgen maar mondjesmaat en volgen de inflatie.
In plaats daarvan krijgen gewilde medewerkers een vaste baan. Een vast contract lijkt de rol van een loonsverhoging te hebben overgenomen.
Vraag naar vakmensen stijgt
De vraag naar vakmensen blijft zeker tot 2022 stijgen, volgens onderzoeksbureau ROA. Voor mbo niveau 2 en 3 zijn de perspectieven het beste in de technische richtingen, vooral op het gebied van technische installatie. Het beleid om aardgas in huizen te vervangen door elektriciteit zal deze vraag alleen nog maar versterken.
Voor mbo niveau 4 zijn de vooruitzichten goed voor groen en techniek, voor sommige opleidingen zelfs zeer goed. Vanwege de grote vraag naar werknemers biedt ook de gezondheidszorg zeer goede perspectieven. Ook is er zeer grote behoefte aan geschoolde koks. Studenten in deze studierichtingen kunnen zich voorbereiden op een vaste aanstelling.
Opvallend is dat de vooruitzichten in economische richtingen matig zijn, zowel op hbo- als op mbo-niveau.
Flexibele schil
De goede vooruitzichten gelden echter voor een relatief klein gedeelte van de studenten: 14% voor mbo niveau 2 en 3, 28% voor mbo niveau 4 en 50% voor hbo- en academisch niveau, aldus het ROA. Omgekeerd zijn voor 86% van mbo niveau 2 en 3, 72% van mbo niveau 4 en 50% van hbo- en academisch niveau de vooruitzichten matig of zelfs slecht.
Hierbij gaat het veelal om generieke opleidingen, zoals bijvoorbeeld facility-medewerker, medewerker frontdesk, hospitality, en sport&bewegen. Studenten met een opleiding in deze richtingen hebben weinig perspectief op een vaste aanstelling en zijn aangewezen op tijdelijke contracten of moeten zich vestigen als zelfstandige. Zij vormen de flexibele schil.
Ondernemend gedrag en ondernemerschap
Ondanks de toename van vaste contracten zullen veel mensen gaan of blijven werken op tijdelijke basis of als ZZP-er. Zij zijn de zogenaamde flexibele schil. Om hen daarop voor te bereiden zijn ondernemend gedrag en ondernemerschap belangrijke onderwerpen.
Maar ook studenten in technische richtingen moeten zich voorbereiden. Want de grote vraag nu kan in de toekomst zo weer omslaan.
