Deeleconomie. Dat is de nieuwe ster aan het firmament van de nieuwe economie. De centrale gedacht achter de deeleconomie is: waarom zou ik iets kopen als ik het ook kan lenen? Op basis van dit principe ontstaan in hoog tempo nieuwe bedrijven en nieuwe verdienmodellen. Aan het concept van deeleconomie wordt duurzaamheid toegeschreven. Er hoeft immers minder geproduceerd te worden omdat dingen vaker en door meer mensen worden gebruikt. Maar wat zijn nu de maatschappelijke gevolgen? Moeten onze studenten zich voorbereiden op een deeltijdeconomie?
Het aantal initiatieven rond het delen van goederen en diensten neemt snel toe. Een handzame definitie van deeleconomie luidt: “Een wijze van productie en distributie van goederen en middelen die het delen en collectief consumeren van onze overvloed mogelijk maakt.”
Gemeenschappelijk gebruik is op zich zelf niets nieuws. Denk bijvoorbeeld aan gemeenschappelijk gebruik van landbouwmachines door boeren. Sommige ideologieën als bijvoorbeeld het communisme zijn gebaseerd op gedeeld eigendom en gebruik.
De groei van Internet en de social media maken uitrol van de deeleconomie mogelijk. Het Internet maakt grootschalige landelijke en zelfs wereldwijde bekendheid mogelijk. Tegelijkertijd kunnen mensen een heel individueel aanbod doen via het Internet, dit is 1 : 1 marketing. Het Internet is de drijvende kracht achter de deeleconomie.
Voorbeelden
Een aantal aansprekende voorbeelden van de deeleconomie zijn:
Airbnb
Via Airbnb.com kan je een kamer huren bij een particulier. Het is daarmee een alternatief voor hotels. De charme van airbnb is dat je geen standaardkamer huurt maar een kamer van een onbekende particulier. Het kan grandioos meevallen, of tegenvallen natuurlijk. Inmiddels telt het meer dan 300.000 kamers wereldwijd. Dit virtuele hotel is de vierde in grootte wereldwijd.
Uber
Via Uber kan je een autorit bestellen bij een particulier. Dat doe je via de app op je smartphone. In een paar jaar draait Uber in 42 landen. Je hebt geen taxi meer nodig. Het is daardoor een alternatief voor professionele taxirijders.
Thuisafgehaald
Via thuisafgehaald kan je een lunch of diner bestellen bij een thuiskok bij jou in de buurt. Dit Nederlandse initiatief bestaat een paar jaar en heeft al meer dan 100.000 mensen een maaltijd bezorgd. De website biedt een netwerk van thuiskoks bij wie je kunt bestellen.
Gevolgen
De drie voorbeelden maken in een klap duidelijk wat de kracht van de deeleconomie, het Internet en de social media is. De markt voor een logeerruimte, taxi of eten is volkomen transparant geworden. Daardoor is een alternatief ontstaan voor de professionele markten. Mensen met woonruimte over, die zin hebben in een extra autoritje of die gewoon wat extra willen koken concurreren met de professionals.
De opbouw van de kosten is in geval van de deeleconomie totaal anders dan in de reguliere economie. De aanbieders van de diensten hebben alleen de zogenaamde marginale kosten; de extra kosten als gevolg van het afnemen van de diensten. De kosten van de investeringen zijn immers al afgedekt omdat ze het hebben aangeschaft voor privé-gebruik. Hun omzet is een aanvulling op hun inkomen. Deze aanbieders zijn ondernemers, niet volledig maar in deeltijd. Daarom is deze vorm van deeleconomie deeltijdeconomie.
In de reguliere economie worden alle kosten, dus ook de investeringskosten, loon, en niet te vergeten belasting verrekend in het tarief. Vandaar dat de tarieven van de deeleconomie lager kunnen zijn dan bij de reguliere economie. De bouwers van de platforms krijgen een percentage van elke transactie, en krijgen daardoor de grootste omzet.
Deeltijdeconomie en onderwijs
Wat betekent deze ontwikkeling voor ons onderwijs? Ik begin met de belangrijkste ontwikkeling: de groei van de deeltijdeconomie.
De deeleconomie is een volgende stap in een trend: het opsplitsen van banen. Banen worden in kleinere, eenvoudiger taken opgesplitst. Denk bijvoorbeeld aan een hotel. De activiteiten van de professionele organisatie van de hotelorganisatie wordt vervangen door minder en kleinere werkzaamheden van hobbyisten. Werkzaamheden die nu onderdeel zijn van een volledige baan worden opgesplitst in activiteiten die je er bij doet: deeltijdeconomie.
Het is een illusie dat deze trend gekeerd kan worden. Wat wij kunnen en moeten doen is onze studenten voorbereiden op het feit dat ze steeds meer deel uitmaken van de deeltijdeconomie: nu eens werken op projectbasis, een kort dienstverband en daarnaast activiteiten als zelfstandige.
Daarbij is het essentieel dat ze voorbereid zijn op werkzaamheden als zelfstandige. We moeten ze al tijdens de studie laten Proeven van Ondernemerschap, ongeacht hun studierichting. Voor veel studenten is het belangrijk dat ze tijdens hun studie al kennis maken met Ondernemerschap.
Daardoor zijn ze voorbereid op de deeltijdeconomie.
Flexibiliteit in zowel privé als “professional ” . Het houdt in een vervagende lijn tussen”privé” en “werk”. Een valkuil kan zijn dat mensen hun grenzen uit het oog verliezen en maar blijven werken. In de opleiding moet naast ondernemerschap ook aandacht zijn voor time management. In mijn beleving wordt het leven leuker en bied meer mogelijkheden om een inkomen te genereren. Een boeiender bestaan kan het gevolg zijn. Economisch gezien gaan er grote veranderingen plaats vinden. Of de wet en regelgeving in staat zullen zijn dit proces te begeleiden is voor mij de grote vraag. Hoewel ik een oud medewerker ben van het Summa college (school voor de zorg) volg ik met belangstelling deze ontwikkeling. Vijftien jaar geleden was er een spotprent waar een bejaarde zittend in een rolstoel aan zijn zorgverlener vraagt: van hier tot aan die boom.. hoeveel kost dat? Nu is er een bureau dat studenten inzet om bejaarden en zieken voor 18 euro per uur gezelschap te houden. Of dit een gelukkige ontwikkeling is weet ik niet. De financiële draagkracht van de ouderen in het algemeen staat; mede door het overheidsbeleid; erg onder druk.