Didactiek van ondernemend onderwijs

Ondernemend onderwijs vraagt om een andere didactiek dan het traditionele onderwijs. Wat zijn de verschillen en hoe kan een docent hier in zijn onderwijs op inspelen?

Ondernemend onderwijs is inmiddels een gevleugeld begrip geworden. Over wat ondernemend onderwijs nu precies inhoudt verschillen de geleerden. Van ideeën naar daden, kansen zien, ondernemend gedrag en miniondernemingen; dat zijn de termen die vaak gebruikt worden.

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland verwoordt het aldus: “Ondernemend onderwijs is het uitgangspunt van het curriculum van de toekomst, omdat het een integrale aanpak biedt voor het aanleren en stimuleren van de benodigde kennis rond ondernemen, ondernemende vaardigheden, houding en mindset, die er voor zorgen dat leerlingen uitgroeien tot zelfsturende, zelfred­zame, gemotiveerde en ondernemende mensen!”

Maar hoe vertaal je dit nu naar de praktijk van de docent?

In verbinding met de buitenwereld

Naar mijn overtuiging is verbinding met de buitenwereld de basis voor ondernemend onderwijs. In de buitenwereld, de beroepscontext, vinden de studenten hun werk. Dat kan in de rol van ondernemer en zeker ook in de rol van ondernemende medewerker. De buitenwereld geeft zin aan ondernemend onderwijs.

De rol die vanuit de buitenwereld kan worden ingevuld is tweeledig: die van opdrachtgever c.q. klant, en adviserend en ondersteunend. Een opdrachtgever van buiten geeft extra betekenis aan ondernemend onderwijs. Een opdracht voor iemand van buiten ervaren studenten als ‘echter’ dan een opdracht voor de school. Als docent moet je studenten leren hoe je omgaat met opdrachtgevers en klanten. Klantbesef en communicatieve vaardigheden zijn daarom een belangrijk onderdeel van ondernemend onderwijs.

Toegevoegde waarde

De enige reden dat iemand een baan krijgt, of dat een ondernemer een opdracht krijgt, ligt in zijn toegevoegde waarde. Wat hij kan toevoegen voor de klant is (veel) meer waard dan hij zijn klant of werkgever kost.

Studenten moeten dus verkennen en ervaren wat hun toegevoegde waarde is, en wat hun mogelijke werkgevers of klanten zijn. Zij moeten hier hun eigen weg vinden. Voor de docent betekent dit dat hij niet instrueert en voorschrijft wat de student moet doen. Als docent stel je samen met de student het doel, en begeleid je de student vraaggericht. Zo leert de student wat zijn toegevoegde waarde is.

De student aan het roer

Zelfstandig kunnen functioneren is noodzakelijk voor een ondernemende medewerker en zeker voor een ZZP-er of ondernemer. Zelf besluiten nemen, verantwoordelijkheid nemen voor zijn werkzaamheden en het resultaat daarvan. Dit alles vindt plaats binnen de kaders van zijn werkgever, of binnen zijn eigen bedrijf. Dit moet een student natuurlijk wel leren.

Dit leren gaat met doen, met vallen en opstaan. Veel docenten proberen het vallen en opstaan te voorkomen. Dat komt voor uit hulpvaardigheid en uit de behoefte aan een efficiënt onderwijsproces. Maar dit is contraproductief. Het leren zit immers achter de pijn.

De rollen van de docent

Bij ondernemend onderwijs gaat het dus maar in beperkte mate over formats en structuren, het gaat niet altijd over beoordelingen goed/fout en het gaat zeker niet over afvinklijsten.

Ondernemend onderwijs gaat wel over doelen stellen samen met de student, samenwerken met de buitenwereld, de student zijn toegevoegde waarde laten ontdekken en hem zelfstandig laten werken.

Daarbij passen activerende opdrachten, met een helder doelstelling en zonder een afgebakend pad dat de student moet afleggen.

Daarbij vervul je als docent afwisselend vier rollen:

• Inspireren … als voorbeeld en als rolmodel
• Instrueren … om op weg te helpen
• Begeleiden … om bij te sturen
• Beoordelen … om te laten groeien

Ondernemend onderwijs vraagt om ondernemende didaktiek maar misschien nog wel meer om ondernemende docenten en scholen . Want ook voor een docent én een school geldt: verbinding met de buitenwereld is noodzakelijk, de school biedt een duidelijke toegevoegde waarde met zowel de student als de docent aan het roer.