Veel docenten doen te veel. Daarmee bedoel ik dat ze meer doen dan nodig is voor ondernemend onderwijs. Daarbij zie ik twee vormen van “te veel doen”. De ene versie is de docent die te ver doorgaat met het aanreiken van kennis. De andere versie is de docent die doorschiet in zijn zorg voor de studenten. Spreek de studenten aan op hun eigen ondernemend gedrag, geef hen keuzes, geef hen verantwoordelijkheid. Doe minder en bereik meer!
De meeste docenten zijn erg betrokken bij hun studenten, en bij hun vak. Ze voelen zich verantwoordelijk voor hun studenten en voor de resultaten van hun studenten. Ze willen dat hun studenten met succes en zonder grote problemen hun opleiding afronden. Maar hoe ver reikt die verantwoordelijkheid? Hoe ver moet je gaan met het “ontzorgen” van je studenten? Veel docenten schieten daarbij door, in de ene vorm of in de andere vorm.
Te veel kennis
Te veel aandacht voor kennis is een valkuil voor docenten die voor de inhoud gaan, zowel op MBO- als op HBO-niveau. Vooral bij het HBO zie ik regelmatig dat het onderwijs doorslaat in vergaande theorieën rond ondernemerschap, op het filosofische af. Er bestaat al een certificaat ondernemerschap op MBO-niveau. Maar er wordt nu zelfs gewerkt aan een certificaat ondernemerschap op HBO-niveau. Wat is het verschil tussen een MBO-ondernemer en een HBO-ondernemer?
Volgens mij gaat dit veel te ver. Ondernemerschap is vooral een praktische manier om in je levensonderhoud te voorzien, en niet meer. Daarvoor moet je een aantal basisbegrippen kennen, waar je vervolgens praktisch mee aan de slag gaat. Simpel gezegd: er is toch ook geen zwemdiploma op HBO-niveau?
Te veel zorg
‘Mijn studenten kunnen het niet zelf, ze hebben dit nodig.’ Herkent u die uitspraak? Zorgzaam gaat de docent die dat zegt aan de slag. De student krijgt alles uitgelegd, in hapklare brokken, goed doordacht en goed gedocumenteerd. De docent werkt hard om alles goed voor te bereiden, en de student weet wat hij vervolgens moet doen.
Maar waar zit de uitdaging voor de student? Waar heeft hij nog invloed op, welke fouten kan of mag hij nog maken? Te veel zorg neemt initiatief en verantwoordelijkheid weg van de student. Juist door te proeven van ondernemend gedrag, door te experimenteren en door ook fouten te kunnen maken ontwikkelt hij zich. Gun je student zijn fouten.
Balans
Voor succesvol ondernemend onderwijs is de juiste balans tussen kennis en zorg belangrijk. Daarbij moet het uitgangspunt zijn dat de student zo veel mogelijk geprikkeld wordt om zelf actief aan de slag te gaan. Dat gedrag wordt van hem immers ook verwacht als hij een baan krijgt!
De juiste balans is makkelijk gezegd. Hoe balanseer je? Dat hangt af van je eigen stijl: ben je inhoud-gedreven of zorg-gedreven? En het hangt natuurlijk af van de studierichting. Maar laat het vooral afhangen van de behoefte van de student. De ene student moet je prikkelen met meer kennis, de andere student moet je activeren en een derde moet je op weg helpen met kleine stapjes. Niet te veel maar maatwerk!
Ben jij ook een docent die te veel doet? Hoe ligt bij jou de balans tussen kennis en zorg?
Vertel het ons!
Helemaal mee eens! Vooral in ‘ondernemend onderwijs’ moet de docent zo min mogelijk expert zijn die de weg wijst. Hij moet wel houvast bieden en telkens de hoofdlijnen kunnen aangeven, samenvatten wat studenten hebben gedaan, met welke resultaat en waar zij eventueel mee zitten. Voor het antwoord verwijst hij naar bronnen. Alleen als het werkelijk mis dreigt te gaan, last hij een ‘time out’ in en formuleert de verkeerde weg die studenten willen in gaan. Als zij dat inzien, kunnen zij vervolgens samen nadenken over een alternatief.
Ook de balans tussen inhoud en relatie kan de docent overlaten aan de verantwoordelijkheid van het team studenten, precies op dezelfde manier als hierboven is geschetst.
Laat de studenten vooral experimenteren met de inhoud, met de onderlinge relaties!