Adviseurs en beleidsmedewerkers vertellen visioenen over ICT en onderwijs. Tegelijkertijd stoppen I-padscholen van Maurice de Hondt en grijpen docenten terug op het traditionele boek. Beloofde voordelen worden vaak niet behaald. Integendeel, veel ict-instrumenten vergroten de werkdruk van docenten.
Maar ICT kan natuurlijk wel een waardevolle bijdrage leveren! Denk hierbij aan het werken met een ELO, zeker bij BBL binnen het mbo. Flipping the Classroom is ook een treffend voorbeeld.
Automatiseringsparadox
Automatisering moet leiden tot toename van de productiviteit. Dat is althans de belofte van de inzet van ICT: optimalisatie en kostenreductie als gevolg van focus en schaalgrootte, met behulp van ICT. In veel sectoren stijgt de productiviteit niet, ondanks forse investeringen in ICT. Dit wordt de automatiseringsparadox genoemd.
Het onderwijs is een van deze sectoren. Investeringen in computers, netwerken en systemen leiden niet tot toename van productiviteit. Een van de verklaringen is dat de ICT binnen het onderwijs management-gedreven is: beheer, controleren en kosten. Onderwijskundig zijn er nauwelijks toepassingen, en daardoor geen efficiency in het onderwijsproces.
Extra belasting docenten
Terwijl de investeringen in ICT bedoeld zijn om het onderwijs te verbeteren ervaren docenten dit als een extra belasting. Die extra belasting is zowel feitelijk als ook qua beleving.
Invoering van ICT betekent voor veel docenten extra en andere taken, zoals:
- Ontwikkelen van lesmateriaal in het systeem,
- Nakijken van ingezonden werk,
- Controle,
- Gegevensbeheer,
- Werken met verschillende systemen.
Deze activiteiten komen bovenop het lesgeven, niet in plaats van. Ze vormen dus een extra (tijd) belasting.
Deze extra taken leiden niet alleen feitelijk maar ook qua beleving tot extra druk. De drijfveer van docenten is lesgeven en studenten helpen, niet het voeren van administratie en beheer. Te veel aandacht voor administratie en beheer leidt tot mentale weerstand en druk.
Studenten willen gezien worden
Leidt de toepassing van ICT dan tot betere resultaten van studenten? Zijn studenten meer tevreden over de kwaliteit van het onderwijs? Dat is nog maar de vraag, vooral in mbo en hbo dubieus. Veel studenten gaan zich na korte of langere tijd achter de PC vervelen.
ICT is ideaal voor het aan- of afleren van enkelvoudige vaardigheden: woorden van een vreemde taal, rekensommen, eigenlijk alles wat je kan beoordelen met een goed of fout. Combinaties worden al veel moeilijker. Probeer maar eens een Nederlandstalige brief door Google te laten vertalen naar bijvoorbeeld de Duitse taal. Verbeteringen blijven nodig.
Ingewikkelder wordt het als de omgeving, de context een rol gaat spelen. De omgeving is dan van invloed op de besluiten en de handelingen van de student. Wil je als docent in die situatie de student helpen dan heb je ál je zintuigen nodig, op het juiste moment. Het lezen en het beoordelen van een schriftelijk verslag, achteraf en alleen via tekst, is een arme vorm van studentbegeleiding.
Nog veel ingewikkelder wordt het wanneer normen en waarden vanuit de context een rol spelen. Om een voorbeeld te geven: het ondernemend gedrag van een medewerker in de retail wordt in de zorg als te agressief gewaardeerd. Omgekeerd is ondernemend gedrag van de zorg veel te voorzichtig en “lief” in de retail. Er is geen ICT-systeem dat hier op in speelt.
Beroepsonderwijs
Binnen het beroepsonderwijs staat, naast de noodzakelijke kennis, het gedrag binnen de beroepscontext centraal. Voor specifieke kennis kan ICT een zinvolle invulling bieden. Voor het gedrag in de beroepscontext zijn investeringen in ICT niet zinvol. De docent, met al zijn kennis en ervaring, zijn waarneming en beoordeling en zijn vaardigheid om gericht in te gaan op de vragen van de student blijft cruciaal. Daar kan geen ICT tegenop.
Maar ICT kan natuurlijk wel een waardevolle bijdrage leveren! Denk hierbij aan het werken met een ELO, zeker bij BBL binnen het mbo. Flipping the Classroom is ook een treffend voorbeeld. Doe het wel in samenwerking met collega’s en voor langere tijd; dan haal je de meeste voordelen uit je investeringen.
