in Inspiratie

Van alle ondernemersvaardigheden is leiderschap misschien wel het meest intrigerend. Veel mensen voelen zich aangetrokken tot deze vaardigheid, en veel mensen beschouwen zichzelf als een vaardig leider. Helaas blijkt dit in de praktijk een misvatting. Om twee uitersten te benoemen: de praktijk van zelfsturende teams en van het huidige Griekenland tonen dat aan. Leiderschap is de belangrijkste factor die het succes of falen van een ondernemer bepaalt. En wat betekent dit voor ondernemend onderwijs?

 

Over het begrip leiderschap zijn boekenkasten vol geschreven. Elke zichzelf respecterend opleidingsinstituut biedt wel een of meer opleidingen over leiderschap aan: situationeel, transactioneel en bijvoorbeeld transformationeel. En menig professional wil zich gedurende zijn carrière bekwamen in het leiden van teams.

Gek genoeg krijgt dit aspect bij ondernemers en bij ondernemend onderwijs veel minder aandacht.

Leiderschap

Ondernemerschap is een proces, een proces waarin de ondernemer potentiele klanten aan zich bindt en waarbij hij samen met hen een vooropgesteld doel bereikt. Het gaat niet om een product te verkopen, maar om de manier waarop zijn product waarde toevoegt aan zijn klant. Het gaat dus om het beïnvloeden van gedrag en het behalen van een vooropgesteld doel.

Een hiërarchische positie alleen is niet voldoende voor succesvol leiderschap. Het gaat er juist om dat het leiderschap geaccepteerd wordt. Hiervoor is het beïnvloeden van gedrag niet voldoende, dan komen deskundigheid en autoriteit om de hoek kijken. Het ultieme bewijs van leiderschap is niet alleen verantwoordelijk zijn, maar die verantwoordelijkheid ook daadwerkelijk nemen, juist en vooral in complexe situaties.

En hier gaat het vaak mis, in organisaties, in het onderwijs en in de politiek. Een voorbeeld uit de praktijk.

Zelfsturende teams

Hoe verdeel je de onderwijstaken voor volgend schooljaar? Bij menig team wordt dit in de vorm van werkoverleggen gedaan. De hele groep bij elkaar, taken worden opgeschreven, het onderhandelen gaat beginnen. Van grof naar fijn, voorkeuren en beschikbaarheid vanwege deeltijdfuncties spelen een rol. In een aantal sessies van uren wordt een moeizaam bevochten compromis gevonden. De manager faciliteert dit proces, het is immers een zelfsturend team?

Hoe zou het zijn als de manager hierin de leiding zou nemen? Hoe zou het zijn als hij op basis van de kwaliteiten van zijn medewerkers, de doelstellingen van volgend jaar en binnen het beschikbare budget zijn medewerkers een positie geeft? Hoe zou het zijn als diezelfde manager aan de medewerker uitlegt waarom hij vindt dat dit de beste oplossing op weg naar het doel is?

Zelfsturende teams zijn, in mijn beleving, een voorbeeld van slecht ontwikkeld leiderschap. Sterker nog: het noodzakelijke leiderschap wordt uit de weg gegaan of wordt weg gedefinieerd onder het motto van minder managementlagen. Kan een manager bijvoorbeeld 50 mensen rechtstreeks aansturen? Het antwoord is natuurlijk neen. Het gevolg is onduidelijkheid, ontevredenheid en hogere kosten dan noodzakelijk. Liever een paar extra leidinggevenden dan de schijnoplossing van zelfsturende teams.

Griekenland

Als ergens leiderschap gewenst is, dan is dat wel in het bestuur en in de politiek. Dan gaat het er om dat mensen zich kunnen identificeren en kunnen binden aan de gezamenlijke doelstelling. De leider verbindt, stimuleert en inspireert.

In theorie althans. Want in de praktijk “beleggen” managers, bestuurders en politici het probleem en de oplossing daarvan vaak elders. Er worden adviescomités gevormd, werkgroepen of bijvoorbeeld toezichthouders. Daarmee wordt de verbinding tussen de bestuurders en politici en de problemen die ze moeten oplossen verbroken.

In Griekenland zien we nu de gevolgen daarvan op een extreme wijze. De politici krijgen geen werkzame oplossing voor elkaar. De beslissing wordt in handen gelegd van de bevolking in de vorm van een referendum, maar wel met een negatief stemadvies. Ongeacht de uitslag van dat referendum: hoe succesvol is dit leiderschap?

Ondernemend onderwijs

Terug naar ondernemend onderwijs. Leiderschap is onlosmakelijk verbonden met ondernemend gedrag en ondernemerschap. Voor onderwijs op dit gebied is de voorbeeldfunctie cruciaal. De organisatie, het team en de docent zijn rolmodel, waar de student overigens expliciet om vraagt. Ondernemend onderwijs kan alleen gedijen als het leiderschap goed verankerd is.

Ondernemend onderwijs vraagt om docenten met kennis en ervaring, vraagt om een inspirerende omgeving en om gemotiveerde onderwijsleiders. Juist in dergelijke omstandigheden groeit ondernemerschap.

Recente berichten

Laat een reactie achter

vier × drie =

0