“Onze studenten kunnen dat niet”, is een term die ik regelmatig van docenten voor niveau 2 hoor. Zou dat echt zo zijn? Hoe kan het dat de ene docent die opmerking maakt, en dat bij andere niveau-2-opleidingen die opmerking niet gemaakt wordt? Volgens mij is er iets anders aan de hand. Want studenten op niveau 2 kunnen meer dan we denken!
Ook bij de BTG hoorde ik het weer regelmatig: “onze niveau-2 studenten kunnen dat niet”. In combinatie daarmee wordt vaak gezegd dat studenten niet (goed kunnen) lezen, dat ze woorden niet kennen en dat ze het moeilijk vinden om zich begrippen eigen te maken.
Wat betekent dat in de lespraktijk? Bijvoorbeeld bij het keuzedeel Ondernemend Gedrag zie je hoe docenten soms niveau 2 studenten benaderen. Opdrachten achter een computer, dat zorgt voor rust in de klas. De studenten vullen online-testen in en kijken korte filmpjes met vragen. Soms voeren ze een simpel project uit. De leerlingen worden niet uitgedaagd!
Dat dit ver af staat van de bedoeling van dit keuzedeel is duidelijk. Het gaat niet alleen om dit voorbeeld, deze problematiek komt in de volle breedte voor. Maar hoe kan dit gebeuren? En nog belangrijker, hoe kan het beter?
Leerling in plaats van student
Wie studeert aan een Universiteit of Hogeschool noemt zich student. Enige jaren geleden is men leerlingen van het mbo ook student gaan noemen, ongeacht het niveau. Dat betekent dat ook een leerling van niveau 1 zich student noemt. En docenten zijn hen ook zo gaan benaderen.
Bij studenten horen begrippen als zelfstandigheid, prioriteren, zelfsturing. Een student kan de lesstof beschouwen en in perspectief plaatsen. Studenten zijn verantwoordelijk voor hun eigen leerproces.
En daar gaat het vaak mis, op alle niveaus maar beslist op niveau 2. Het profiel van de niveau 2 leerling past niet bij het begrip student. De niveau 2 leerling heeft structuur, voorbeeldgedrag, aandacht en gerichte instructie nodig. Hij is met recht een leerling, die een vaste hand van begeleiding nodig heeft.
Begrip en kennis
Het eigen maken van begrippen en kennis is een vaak genoemd knelpunt. Daar hebben niveau 2 leerlingen moeite mee! Dat is begrijpelijk, want ze zijn niveau 2. Dat heeft te maken met het niveau van de leerling. Helaas is er ook vaak sprake van een gebroken gezin, financiële of andere problemen. Veel leerlingen brengen daardoor weinig bagage mee.
Maar moet je het daarbij dan laten, als docent? Natuurlijk niet. Theorie, woorden en begrippen zijn nodig om de leerling bewust te maken van wát hij aan het leren is. Dat is de toegevoegde waarde van leren. Je moet het blijven aanbieden, blijven oefenen en laten inslijten.
Hierna volgen praktische uitwerkingen voor twee veel gekozen keuzedelen.
Uitwerking voor Ondernemend Gedrag
Bij ondernemend gedrag is het essentieel dat je begint bij de (toekomstige) beroepspraktijk. Dat kan in de vorm van een project, of via een opdracht die bij het bedrijf wordt uitgevoerd. Dus geen films bekijken achter een scherm, maar daadwerkelijk gedrag laten zien.
Biedt begrippen en theorie aan op het moment dat het logisch is. Het is bijvoorbeeld niet handig om uitgebreid in te gaan op het begrip reflectie als de leerlingen hun project aan het opstarten zijn. Maak daarbij ook gebruik van presentaties die in de docentenhandleiding staan.
Een theorie-examen is strikt genomen niet verplicht. Leerlingen kunnen ook bij de proeve laten zien dat ze de noodzakelijk begrippen kennen en kunnen toepassen. In de praktijk blijkt dit niet te werken. Een praktische oplossing is om de leerlingen de theorietoets te laten maken, en deze voorwaardelijk te maken voor deelname aan de proeve.
Uitwerking voor Proeven van Ondernemerschap
Voor het keuzedeel Proeven van Ondernemerschap gelden dezelfde suggesties: werk projectmatig vanuit de (toekomstige) beroepspraktijk en hanteer het theorie-examen als voorwaardelijk om deel te mogen nemen aan de proeve.
In dit keuzedeel spelen kennis en begrippen een grote rol. Om eventueel als ondernemer aan de slag te kunnen gaan is basiskennis simpelweg noodzakelijk. De belastingdienst, om een voorbeeld te nemen, houdt er geen rekening mee dat je als niveau-2 leerling een woord niet kent!
In deze blog staat de leerling van niveau 2 centraal. En misschien geldt veel ook voor niveau 3 en 4-studenten, eh, sorry, leerlingen.
