Ondernemend gedrag: 4 gezichtspunten om vanuit te werken

Van studenten wordt ondernemend gedrag gevraagd. Een actieve houding, kansen zien en initiatief nemen wordt steeds belangrijker gevonden. Daarom neemt het onderwerp ondernemend gedrag een steeds belangrijker plek in in het onderwijs. Dat heeft ook gevolgen voor docenten en docententeams. Hoe bieden wij onderwijs in ondernemend gedrag aan dat past bij onze studenten en bij het toekomstige beroep? In deze blog aandacht voor vier thema’s die antwoord kunnen geven op deze vraag.

Dat ondernemend gedrag voor studenten belangrijk is, is bijna een open deur. Van iedereen wordt immers verwacht dat hij initiatief neemt en zich actief opstelt? Daar is iedereen het wel over eens, maar daarna wordt het ingewikkelder. De volgende vier gezichtspunten vormen handvatten om onderwijs over ondernemend gedrag in te richten.

1: wat is ondernemend gedrag eigenlijk?

Bij ondernemend gedrag wordt meteen gedacht aan creativiteit, kansen zien en kansen benutten. Dat klopt maar dat is slechts een deel. Ondernemend gedrag gaat ook over effectieve communicatie, gevoel voor de organisatie, reflectie, samenwerken, omgaan met kritiek en over ethiek.

Bij ondernemend gedrag staat het gedrag centraal, gedrag in een (beroeps)omgeving. Het gaat dus over de manier van handelen in de omgang met andere mensen.

Voor onderwijs in ondernemend gedrag heeft dit een paar gevolgen:

• Ondernemend gedrag leer je het beste door te doen, via opdrachten van derden en door samenwerken.
• Ondernemend gedrag leer je niet door individueel opdrachten achter een computer uit te voeren.
• Om er grip op te krijgen is het belangrijk om ondernemend gedrag te kunnen beschrijven: wat verstaan we onder ondernemend gedrag? Hiervoor moet de student de achterliggende begrippen en woorden wel kennen!
• Nog belangrijker dan te leren wát ondernemend gedrag is, is de toepassing ervan.

2: de beroepencontext

Over de toepassing van ondernemend gedrag wordt vaak simpel gedacht: ondernemend gedrag is iets universeels. Het is onafhankelijk van de omgeving. Dat klopt niet!

Om een voorbeeld te geven: ondernemend gedrag in de zorg vergt een heel andere opstelling dan in de retail. In de retail accepteren klanten dat je pro-actief op hen afstapt en gericht vragen stelt. In de zorg daarentegen is terughoudend bij het initiatief nemen belangrijk. Aandacht, observeren, eventueel omgaan met schaamte en doorvragen zijn in die context belangrijk.

Een verkoper met een zorg-opstelling zal weinig succesvol zijn. Een verzorger met een retailopstelling zal vaak als brutaal en niet-invoelend beschouwd worden.

Context en organisatiesensibiliteit zijn belangrijke aspecten van ondernemend gedrag. De beroepscontext moet daarom onderdeel zijn van lessen in ondernemend gedrag. Als docent speel je hier een belangrijke rol in, door de verbinding tussen student en beroep te maken.

3: de anekdotetrommel

Als docent ben je rolmodel voor je studenten. Als je les geeft op gebied van ondernemend gedrag is het beslist noodzakelijk dat je zelf ondernemend gedrag vertoont. Anders kom je niet geloofwaardig over. Dat geldt ook voor opleidingen. Als een opleiding zegt ondernemend gedrag belangrijk te vinden dan moet dat uit het onderwijs blijken. In de praktijk blijkt dit voor docententeams en het management best lastig te zijn. Dit is een van de meest vergeten aspecten van ondernemend onderwijs.

Een docent moet niet alleen zelf ondernemend gedrag vertonen, hij moet ook voorbeelden uit de beroepspraktijk kunnen geven. Dat dient twee doelen. Enerzijds toont hij aan de beroepscontext te kennen. Dat vergroot de acceptatie door de studenten. Anderzijds maakt hij het onderwerp levendig en concreet. De studenten hebben immers nog weinig beroepservaring.  Een goedgevulde anekdotetrommel helpt enorm bij onderwijs over ondernemend gedrag.

4: de docent als coach

Bij voorkeur gaan studenten in een groepje van vier man aan de slag met een project, met een opdrachtgever. Daardoor ervaren zij  de groepsdynamiek en de rol van de opdrachtgever. Ze ervaren wat het is om samen te werken, te overleggen, feedback te geven en hoe om te gaan met conflicten. Hun ervaringen kunnen ze weergeven in de begrippen van ondernemend gedrag.

Onvermijdelijk ontstaan er problemen en conflicten in het team. Als docent heb je de neiging dit vervelend te vinden. Maar in het conflict zit het leereffect verstopt. Als docent kan je hier een actieve rol spelen. Niet door te sussen of door het probleem te bagatelliseren, maar juist door het coachend met de studenten te bespreken. De bewustwording hoe het conflict is ontstaan en wat de bijdrage van iedereen is geweest is het leereffect van ondernemend gedrag.

Ondernemend gedrag is pro-actief handelen en ook dit tot een goed einde weten te brengen. Aan de hand van de vier thema’s kan je als docent een actieve bijdrage aan leveren.