Druk, druk, druk: stress! De stress in het onderwijs neemt toe. Er moeten dingen structureel veranderen, is de meest gehoorde opinie. Maar wat kan je er als docent zelf aan doen? In de deze blog vind je een aantal praktische suggesties. Hier zijn geen andere structuren, organisaties of zelfs wetten voor nodig. En ze kosten geen geld ook!
Ook voor onderwijsmanagers heb ik praktische tips. Deze kan je hier lezen.
Het gevoel van té druk en stress neemt toe in het onderwijs. Mensen melden zich ziek, steeds minder mensen melden zich aan bij opleidingen tot docent. Opvallend is ook dat steeds minder docenten zich laten scholen en trainen, opleidingsbudgetten blijven vaak onbenut.
De drukte en de stress zijn het gevolg van toenemende bureaucratie en administratiedrift. Maar ook de manier waarop docenten en onderwijsmanagers hun werk regelen en invullen leidt tot stress. Aan de hand van drie uitgangspunten kan je als docent zelf ook bijdragen om de druk te verminderen.
Lesgeven staat centraal
Natuurlijk doe je dat al: focus op lesgeven. Het contact en je interactie met je studenten staat centraal bij je werkzaamheden. Geen twijfel over mogelijk.
Maar daarnaast doe je nog veel meer: vergaderen, reageren op apps, discussiëren over beleid en nog veel meer. Als je dat nu eens niet meer (zoveel) doet?
• Moet alles digitaal? Gebruik de ELO alleen als de studenten op stage zijn, en niet tijdens je les.
• Stop met vergaderen. Voer alleen werkoverleg over concrete zaken, alleen met belanghebbende collega’s.
• Schaf de groepsapp af. De groepsapp wordt meestal een kletsbox, zonde van je tijd.
• Hoeveel neventaken en projecten heb je? Voegen deze neventaken en projecten ècht iets toe aan je onderwijs? Zo niet, stop er mee.
• Lastige keuzes? Bespreek ze met je manager en neem een besluit.
• Zelfsturende teams leiden zonder uitzondering tot veel overleg, en nog meer tot inefficiëntie en irritatie. Laat je manager managen.
• Stel het beleid alleen ter discussie als er om gevraagd wordt. In andere situaties heb je er toch geen invloed op.
Docent de baas
Natuurlijk ben je de baas in de les! Jij bepaalt het programma, doet het klassenmanagement en zorgt dat elke student krijgt wat hij nodig heeft. Geen twijfel mogelijk.
Maar daarnaast doe je nog veel meer. Als je dat nu eens niet meer (zoveel) doet?
• Stel drie prioriteiten per dag, niet meer. Zorg er wel voor dat je de gewenste resultaten ook daadwerkelijk haalt.
• De klas is jouw werkplek. Ouders zijn welkom, maar wel op afspraak. Zeker in het basisonderwijs geldt: houdt de ouders op het schoolplein en buiten de klas.
• Stop met multi-tasken. Je wordt er meer door belast en je wordt minder efficiënt!
• Laat je mobiel thuis, of op de docentenkamer. Die heb je niet nodig bij de les.
• Stuur alleen e-mails naar mensen buiten je afdeling, of naar directe collega’s bij complexe situaties. De rest doe je mondeling.
• Reageer alleen op mails die rechtstreeks aan jou gericht zijn. Als je copie-lezer bent: verwijder het bericht ongelezen.
• Prop je agenda niet vol, zorg dat je lucht hebt om te ontspannen voor de volgende les.
• Doe je werk op school, en niet thuis.
• Volg een opleiding. Je afdeling heeft budget genoeg!
• Twijfel je aan het nut van al die plannen en rapportages? Ga in gesprek met je leidinggevende. Doe alleen wat écht nodig is.
• Krijg je je werk niet af? Dat is niet alleen jouw probleem! Ga in gesprek met je leidinggevende.
Onderwijs, geen zorg
Natuurlijk bied jij onderwijs! Geen twijfel mogelijk.
Maar daarnaast bied je ook zorg: aan je studenten en vaak ook aan je collega’s. Is het echt wel nodig om op al die hulpvragen in te gaan? Als dat nu eens niet meer (zoveel) doet?
• Nogmaals: stel drie prioriteiten per dag, niet meer. Zorg er voor dat je de gewenste resultaten ook daadwerkelijk haalt.
• Stel regels en eisen, en houd je daar aan.
• Problemen thuis horen thuis. Vervelend om het zo te zeggen, maar jij bent er voor het onderwijs. Verwijs naar zorgmedewerkers binnen de organisatie of naar instanties.
• Reageer niet overal op. Soms hebben studenten of collega’s alleen maar behoefte om stoom af te blazen.
• Klagen leidt tot een klaagcultuur, dat vreet iedereen op. Stop met klagen en doe er wat aan.
• Blijf in je rol als docent. Sociaal wenselijk gedrag leidt je af van je rol als professioneel docent.
Je bent zelf verantwoordelijk
De een zal het voorgaande confronterend vinden, een ander vindt het misschien open deuren. Situaties verschillen per persoon en per organisatie en per afdeling. Misschien is slechts een enkel punt voor jou van toepassing. In alle gevallen geldt dat je zelf verantwoordelijk bent, en dat je je eigen keuzes maakt.
