Innovatie is een toverwoord. Iedereen heeft het er over: het is goed, noodzakelijk en het is dé basis voor de toekomst. Maar daar houdt de gedeelde mening op. Over hoe je innovatie implementeert en wat de rol van onderwijs daarbij is, is weinig bekend. Innovatie gaat langs drie lijnen. Via het onderwijs kunnen studenten daar op voorbereid worden. Enige relativering is wel op zijn plaats.
Innovatie wordt steeds belangrijker. Vanwege de snelle ontwikkelingen van de techniek en de grote maatschappelijk belangstelling is het een relevant onderwerp. Omdat veel scholen kiezen voor het keuzedeel innovatie ook een actueel onderwerp. Twee maatschappelijke ontwikkelingen, de oorlog in de Oekraïne en de klimaatverandering maken het een urgent onderwerp.
Studenten moeten voorbereid worden op een toekomst met minder zekerheden dan wij gewend zijn. Een toekomst met nieuwe technologische ontwikkelingen, een veranderende samenleving en een toekomst van voortdurend bij- en afleren. Dat maakt dat aandacht voor innovatie in het onderwijs belangrijk is.
Wat is innovatie?
Over innovatie bestaan veel misverstanden. Wat is het eigenlijk? Vaak wordt het verward met het begrip creativiteit: combineren, ideeën, spelen en variëren. Kortom: iets nieuws. Soms wordt het gebruikt in de betekenis van veranderen. Dat is allemaal waar, maar niet voldoende.
Innovatie is een creatief idee met een verdienmodel.
Dat wil zeggen dat het idee voor een ander van waarde is. Die ander wordt daarmee een klant, die bereid is om te betalen voor jouw idee. Innovatie gaat dus veel verder dan creativiteit, het is de zakelijke toepassing van creativiteit.
Innovatie gaat langs drie lijnen
Innovatie gaat langs drie lijnen:
- Technologie
Voor veel mensen staat technologie symbool voor innovatie. Nieuwe technologie zorgt voor nieuwe mogelijkheden zoals de social media en voor zakelijke toepassingen zoals AirB&B.
Voor veel mensen staat de technologische ontwikkeling gelijk met innovatie. Sommigen zien de vele nieuwe mogelijkheden als het wenkend perspectief voor een toekomst van doorbraken, overvloed en ontplooiing. Zal het zo zijn?
- Samenleving
De samenleving en de wetgever vormen de tweede lijn waarlangs innovatie zich beweegt. Innovatie is de toepassing van nieuwe technologie bij klanten, dus binnen de samenleving. Kan de samenleving die innovatie wel aan? En willen we dat ook?
Vaak wordt de samenleving gezien als passief en volgend. En de overheid zou alleen maar een rem zijn. Toch klopt dit niet. Regelgeving is vaak een impuls voor innovatie, denk aan milieuvriendelijke verf en alternatieve energie.
De samenleving geeft daarmee richting aan innovatie en filtert ongewenste mogelijkheden weg.
- Mensen
Technologische ontwikkelingen en maatschappelijke afwegingen: je moet het als mens wel aan kunnen. En aan willen overigens. Hier gaat het vaak mis bij discussies over innovatie.
Vaak wordt gedacht dat mensen lijdzaam al die nieuwe mogelijkheden zullen omarmen. Maar voor veel mensen zijn al die vernieuwingen, veranderingen en ontplooiingen eerder een bedreiging dan een wenkend perspectief.
Relativeer het belang van innovatie
Innovatie is dus het samenspel van technologische ontwikkelingen, onze samenleving en onze mogelijkheden om die ontwikkelingen toe te passen in ons dagelijks leven. De fout die vaak gemaakt wordt is de bewering dat de technologische ontwikkeling een exponentiele groei doormaakt en dat “dus” nu een nieuwe tijd aanbreekt.
Technologische ontwikkelingen zijn van alle tijden. En ze gaan altijd snel míts het toegevoegde waard biedt aan mensen. Denk daarbij aan auto’s, centrale verwarming, televisie en facebook.
Rond innovatie trappen veel mensen in de valkuil die ondernemers ook vaak maken: “dit prachtige product moet de hele wereld wel veroveren”. Daarom denken ze in exponentiele groei. In de praktijk geldt een S-curve: na verloop van tijd vlakt de groei af door verzadiging op het niveau dat de markt accepteert.
De betekenis voor het onderwijs
Moet het onderwijs de discussie over innovatie daarom links laten liggen? Neen, integendeel.
Studenten moeten voorbereid worden op een toekomst met minder zekerheden dan wij gewend zijn. Een toekomst met nieuwe technologische ontwikkelingen, een veranderende samenleving en een toekomst van voortdurend bij- en afleren.
Daarom is het goed als studenten vakmanschap leren: vaardigheden waarmee ze in hun inkomen voorzien. Dat doen scholen al goed.
Maar daarnaast moeten studenten nu meer dan ooit leren hoe ze kunnen omgaan met veranderingen, wat dat voor hen persoonlijk betekent. Hier wordt nauwelijks gestructureerd onderwijs over gegeven. De keuzedelen ondernemend gedrag, duurzaamheid in je beroep, Innovatie, oriëntatie op ondernemerschap en ondernemen bieden hiervoor perfecte mogelijkheden.
