Sociaal ondernemen is “in”. Steeds meer ondernemers zien in dat er meer is dan alleen maar winst maken. Inmiddels zijn er een aantal aansprekende voorbeelden van sociaal ondernemen. Ook binnen het onderwijs groeit de belangstelling voor sociaal ondernemen. Welke mogelijkheden biedt sociaal ondernemen voor het onderwijs?
De meeste mensen kennen inmiddels het merk Tony’s Chocolonely. Tony’s wil dat cacaoboeren in Afrika fatsoenlijk van hun productie kunnen leven. Voor Tony’s is daarom maximaal winst maken niet het hoogste doel. Toch is het bedrijf erg succesvol: de omzet stijgt ieder jaar fors. Tony’s is daarmee een bekend voorbeeld van sociaal ondernemen.
Sociaal ondernemen is een vorm van ondernemen die steeds meer normaal begint te worden. Ook binnen het onderwijs groeit de belangstelling voor sociaal ondernemen. Het begon op de universiteiten, daarna volgden verschillende hbo-instellingen en nu besteden ook steeds meer mbo-opleidingen er aandacht aan. Maar wat is sociaal ondernemen eigenlijk?
Wat is sociaal ondernemen?
Sociaal ondernemen is ook echt ondernemen: je probeert met je product geld te verdienen. Maar het is meer dan gaan voor de winst. Als sociaal ondernemer onderneem je ook om een maatschappelijk probleem op te lossen, of onderneem je vanuit een persoonlijke maatschappelijke missie.
Een sociale onderneming is dus vergelijkbaar met elk ander bedrijf: Het levert oplossingen aan klanten en hanteert daarbij een verdienmodel! Maar geld verdienen is voor sociale ondernemers niet het hoofddoel. Sociaal ondernemen is een middel om het maatschappelijke doel te bereiken en een maatschappelijke missie uit te dragen. De modieuze term hiervoor is “impact”.
Sociaal ondernemen binnen het onderwijs
De sociale aspecten kunnen grofweg op twee aspecten van het ondernemerschap gericht zijn: op de manier waarop je je product maakt of op de klant die het product of dienst gaat gebruiken.
Klant
Veel sociale ondernemingen worden opgericht vanuit de overtuiging om een sociaal of maatschappelijk probleem op te lossen. Dat veronderstelt wel dat je weet wat ondernemerschap inhoudt. De basis moet op orde zijn wil je toekomen aan het oplossen van maatschappelijke problemen.
Maar daarnaast moeten de ondernemers hun motivatie expliciet kunnen maken.
Dit is een belangrijk onderdeel van de opleiding tot ondernemer, waar je mee begint en tijdens de opleiding regelmatig op terug komt. Zo wordt de interne motivatie onderdeel van de sociale onderneming.
Manier waarop je je product maakt
De andere manier om vorm te geven aan sociaal ondernemen is de manier van produceren. Een naaiatelier waar vluchtelingen met een traditie in het maken van kleding kunnen werken is daarvan een voorbeeld. De impact ervan is dat deze vluchtelingen een betere maatschappelijke positie krijgen.
De sociaal ondernemer moet het productieproces tot in detail kennen, en moet innovatieve oplossingen kunnen bedenken. Communicatie is essentieel: naar de mogelijke deelnemers en naar de potentiele klanten.
Voor beide richtingen geldt dat het opbouwen en onderhouden van het netwerk essentieel is om succes te behalen.
Wat je niet op school leert
Een voorbeeld uit de praktijk. Joffrey Bieleman heeft als directeur van de Stichting Welzowijs veel ervaring met sociaal ondernemerschap. WelZoWijs heeft bijvoorbeeld een project gedaan met Tabitha via het Praktijkfonds.
Joffrey: “Ik werk graag met jongeren, vooral met jongeren die de school niet op een standaard manier doorlopen. “Wat je niet op school leert” is mijn motto geworden. Die leerlingen willen wel, kunnen ook veel, maar vinden de lessen vaak niet boeiend.
Het valt me op dat veel van deze jongeren veel belangstelling hebben voor sociaal ondernemen. Misschien komt dat doordat zij zelf ook ervaren hebben hoe het is om niet de gewone route te kunnen lopen. Maar misschien generaliseer ik te veel.
Wij helpen deze jongeren bij het opzetten van een sociaal project of zelfs een sociale onderneming. We helpen ze om hun motivatie om te zetten in actie, heel concreet dus. Aan de slag, doen, in de praktijk!
Het is daarbij belangrijk om ze vooral zelfstandig te laten werken, en niet met een zorg-pet te begeleiden. Geef ze vertrouwen, fouten horen er bij, laat ze zelfstandig worden. Structuur helpt daarbij; help ze bij het opbouwen van de structuur die ze nodig hebben.”
PS
Sociaal ondernemen is daarom kansrijk, ook op school. Maar het is niet per sé succesvol. Terwijl ik dit schrijf kondigt Tony’s Chocolonely aan dat ze naar een nieuwe financieel directeur op zoek zijn. Ook een sociale onderneming moet financieel de zaken op orde hebben.
