Met de boeken over succesvol ondernemen kan je een bibliotheek vullen. Geslaagde ondernemers zijn een rolmodel. Briljante innovaties, hét gat in de markt, unieke marketingconcepten: ondernemen is een droom. Jaarlijks beëindigen meer dan honderdduizend ondernemers hun bedrijf. In stilte. Over hun ervaringen en beweegredenen wordt nauwelijks geschreven. Wat kunnen studenten leren van ondernemers die hun bedrijf (moeten) beëindigen?
Onlangs heb ik een ondernemer met een drankenwinkel begeleid. Via de Kamer van Koophandel had hij hulp gevraagd. Zijn winkel bestond al meer dan 30 jaar, maar de klad zat er in. De concurrentie met ketens van drankenwinkels werd steeds groter. Zijn omzet ging naar beneden. Zijn voorraad werd kleiner, de spullen die hij wel had zette hij steeds breder uit. Geld om van te leven verdiende hij al een tijd niet meer. Wat moest hij doen?
Uit de verleden tijdsvorm blijkt het al: uiteindelijk heeft hij zijn winkel gesloten. Dat ging niet makkelijk. De winkel was zijn trots. Dat niet alleen, het was ook zijn identiteit. Stoppen was verliezen, zeker in de ogen van zijn partner. Dacht hij. Maar het bleek een opluchting.
Te weinig zicht op de financiële realiteit en emotionele betrokkenheid zijn vaak de reden dat ondernemers te lang doorgaan, en daarmee onnodig veel verlies maken.
Financiële realiteit
Voor startende ondernemers zouden twee financiële criteria centraal moeten staan. Het eerste criterium is de cashflow: hoe verhouden de inkomende middelen en de uitgaven zich tot elkaar? Kan je als ondernemer aan je verplichtingen voldoen? Het andere criterium is de winstgevendheid. Kan je van de opbrengst van je onderneming leven en zelfs wat sparen?
Ervaren ondernemers kunnen specifiekere vragen stellen over de gezondheid van hun bedrijf:
- Maakt je onderneming structureel winst?
- Kun je lopende schulden aflossen uit de winst die je maakt met je bedrijf?
- Kun je een reëel inkomen genereren, dat hoger ligt dan bijstandsniveau en minimumloon?
- Kun je binnen zes maanden je schulden inlopen en investeren in nieuw perspectief?
- Heb je voldoende vermogen om je bedrijf een jaar voort te zetten zonder inkomsten?
Het antwoord op deze gewetensvragen zal niet altijd positief zijn. Een onduidelijke of negatieve score is in elk geval een bewustwording, en een aansporing tot actie. De confrontatie is niet altijd makkelijk, financiën blijkt telkens een gevoelig onderwerp.
Emotie
Emotie is zo mogelijk een nog gevoeliger onderwerp dan financiën. Veel ondernemers ontlenen hun identiteit aan hun onderneming. Het succes van hun bedrijf is hun persoonlijke succes, verlies binnen hun bedrijf is persoonlijk falen. Ondernemen wordt vaak als iets positiefs ervaren. Iemand wiens bedrijf niet goed draait is een slechte ondernemer en faalt.
Als ondernemerscoach ben ik alert op twee thema’s die bij begeleidingsgesprekken naar boven komen. Het ene thema is de zin “ondernemen is mijn passie”. Dat maakt meteen de persoonlijke betrokkenheid van de ondernemer zichtbaar. De keerzijde is de vraag of deze ondernemer nog wel een realistisch beeld van ondernemen en zijn bedrijf heeft.
Het andere thema blijkt uit de zin ”in ondernemen kan ik mijn creativiteit kwijt”. Ondernemen is beslist een creatief proces, maar is vooral doorwerken. Ook dan geldt: heeft de ondernemer wel een realistisch beeld van ondernemen en van zijn bedrijf?
Technisch failliet
Uit onderzoek blijkt dat ongeveer een derde van de kleine ondernemers technisch failliet is. Een kwart van de ondernemers houdt minder dan het minimum loon over uit zijn onderneming, een derde deel zelfs minder dan een bijstandsuitkering.
In de achterliggende corona-jaren hebben veel ondernemers subsidie gehad, die nu gedeeltelijk terugbetaald moet worden. Veel ondernemers hebben uitstel van belastingbetaling aangevraagd en gekregen. Sinds 1 april moeten te veel aan subsidie en uitgestelde belasting terugbetaald worden. Voor veel met name kleinere ondernemers is dit een groot probleem.
Voor deze ondernemers is het belangrijk zich de genoemde gewetensvragen te stellen, en wellicht te besluiten het bedrijf te beëindigen.
Wat studenten kunnen leren
Binnen het onderwijs wordt veel aandacht besteed aan het starten van een eigen bedrijf. Creativiteit en de positieve aspecten worden breed uitgelicht. Succes van bijvoorbeeld studentbedrijfjes wordt gevierd. Dat is leuk voor de inspiratie, voor studenten die zich willen oriënteren. Maar studenten die daadwerkelijk een eigen bedrijf willen starten zijn nog meer gebaat bij onderwijs in de gewetensvragen van een ondernemer.
