Met de groeiende aandacht voor ondernemerschap in het onderwijs groeit ook de vraag naar goede en succesvolle instrumenten. Traditioneel wordt gewerkt op basis van het ondernemingsplan. Ruim 10 jaar geleden kwam het Business Model Canvas er bij, daarna werd Effectuation bedacht. Wat moet je toepassen in het onderwijs: Business Model Canvas, Effectuation of toch gewoon het ondernemingsplan?
In het onderwijs groeit de aandacht voor ondernemerschap. In het mbo maakt het traditioneel deel uit van verschillende specifieke opleidingen. Het wordt daarnaast breed aangeboden in de vorm van de keuzedelen Oriëntatie op ondernemen en in Ondernemerschap mbo. In het hbo wordt in veel minor-opleidingen hier aandacht aan besteed.
Met de groeiende aandacht voor ondernemerschap in het onderwijs groeit ook de vraag naar goede en succesvolle instrumenten. Naast het traditionele ondernemingsplan wordt met het Business Model Canvas en Effectuation geëxperimenteerd. De afgelopen jaren heb ik met alle drie de concepten gewerkt, met ondernemers, met docenten en met studenten. Dit zijn mijn ervaringen en conclusies.
Ondernemingsplan
Het ondernemingsplan is het meest traditionele instrument. Studenten krijgen een overzicht van alle aspecten van ondernemerschap. Het is omvangrijk. Daarom is het belangrijk om de lessenreeks op te knippen in kleinere stukken, zodat studenten geboeid blijven. Het risico van dit instrument is dat het instrumenteel wordt ingezet, als een invuloefening, en dat de persoonlijke vaardigheden worden vergeten. Hoewel traditioneel is het een goed instrument, niks mis mee! Het is toegankelijk en voor docenten en begeleiders makkelijk te begeleiden. Geschikt voor alle niveaus van mbo niveau-2 tot universitair.
Business Model Canvas
De afgelopen tien jaar groeide de toepassing van het Business Model Canvas, BMC. Persoonlijk ben ik er enthousiast over, ik pas het veel toe bij ondernemers. Het beslaat alle aspecten van ondernemerschap, net als het ondernemingsplan. Het BMC stelt de toegevoegde waarde centraal. Dit is de kracht van het instrument. Een E-book over het BMC vind je hier.
Maar het begrip toegevoegde waarde maakt het ook lastiger omdat het een beroep doet op abstract denken. Het is minder geschikt voor niveau-2 en niveau-3. Het model staat dicht bij de praktijk en is makkelijk aan te leren.
Het Business Model Canvas is absoluut een aanrader voor hbo- en niveau 4-studenten!
Effectuation
Effectuation baseert zich op 5 begrippen, zoals “bird in the hand” en “pilot in the plane”. Deze Engelse begrippen beschrijven de uitgangspunten van ondernemers. Conceptueel klopt het. De vertaling naar het onderwijs is lastig omdat je een denkslag moet maken naar de vijf begrippen. Docenten en studenten vinden het lastig om te begrijpen. Zodra ze de begrippen onder de knie hebben ervaart men het resultaat vaak als teleurstellend.
Ik heb er trainingen mee gegeven en ondernemers mee begeleid. De moeite die je moet doen om het concept te laten begrijpen weegt vaak niet op tegen het resultaat. Uiteindelijk werkt het BMC fijner en veel begrijpelijker. Effectuation is misschien leuk om mee te experimenteren op het hbo, maar voor het mbo niet geschikt.
Het Business Model Canvas is de inspirerende optie
Op basis van deze ervaringen kies ik voor het Business Model Canvas als een alternatief voor het ondernemingsplan. Effectuation biedt te weinig toegevoegde waarde.
Het Business Model Canvas kun je inzetten bij keuzedelen als Ondernemend Gedrag, Inspelen op Innovaties, bij Duurzaamheid in je beroep en bij Ondernemerschap mbo. Dat heeft grote praktische voordelen:
- Studenten leren denken vanuit het oogpunt van de klant.
- Het is een dynamisch proces waarbij studenten betrokken zijn, in plaats van een statische invuloefening achter een computer.
- Je werkt visueel en interactief.
- Je werkt op een speelse manier samen aan een concreet resultaat, in plaats van individueel.
- Het is laagdrempelig en sluit direct aan op de praktijk.
- Het vormt de rode draad en is geen eenmalige invuloefening.
Daarom is het canvas een inspirerende manier om ondernemerschap te verkennen!
Een mooie opsomming van enkel ‘instrumenten’. En zoals met elk instrument is het belangrijk om je eerst af te vragen wat je wilt bereiken. Elk instrument heeft zijn eigen voor- en nadelen. En je kunt sommige instrumenten ook goeden combinatie met elkaar gebruiken. In dat kader is het wellicht aardig om te weten dat het werk van zowel Osterwalder (Business Model Canvas) als van Sarasvathy (effectuation) hun oorsprong vinden bij nobelprijswinnaar Herbert Simon. Deze 2 modellen zijn dan ook goed te combineren. Helaas wordt in Nederland vaak niet goed begrepen hoe je effectuation in het onderwijs kunt toepassen. De site effectuation.org heeft een speciale sectie voor onderwijs met veel voorbeelden, suggesties en zo, voor toepassing in het onderwijs. Deze site wordt door Stuart Read, samen met Saras Sarasvathy beheert. Het is een Engelstalige site, maar dat zou voor de meeste docenten geen probleem moeten zijn.
Dank voor de link.
Met methodes en instrumenten is het net als bij andere producten:
Als de gebruiker het lastig vind om te gebruiken of als de drempel te hoog is dan laat hij het links liggen.
Als het resultaat niet uitgesproken onderscheidend is dan is teleurstelling het gevolg.
Ik vrees dat dit rond effectuation het geval is.
Goedemorgen Gerard,
Leuk om de begrippen BMC en Effectuation weer voorbij te zien komen. Je analyse betreffende deze twee modellen herken ik.
Blijde Dag,
John