Veel opleidingen experimenteren met gaming als instrument om het onderwijs aantrekkelijker en succesvoller te maken. Op sommige gebieden is gaming een grote verrijking. Bij onderwijs op het gebied van ondernemend gedrag en ondernemerschap werkt gaming echter niet. Hier is sprake van een digitale kloof tussen theorie en praktijk.
De grootste challenge is om achter de computer vandaan te komen!
Het is de droom van veel onderwijsvernieuwers. Studenten gamen via een computer en leren al spelend nieuwe kennis en vaardigheden aan. Studenten battelen met, soms virtuele, tegenstanders, winnen, en groeien daardoor van level naar level. Individueel en in hun eigen tempo, niet minder dan het ideaalbeeld van onderwijskundigen!
De afgelopen jaren zijn er verschillende games voor ondernemerschap en ondernemend gedrag ontwikkeld. Een doorbraak naar succes is tot nu toe uitgebleven.
Ik ken de meeste van die games. Ze zijn gebaseerd op inkopen, verkopen en winst maken. Ze zijn simpel van opzet, zeker ten opzichte van professionele games. Maar ze zijn vooral gebaseerd op een misvatting: ondernemen tegen tegenstanders.
Zonder tegenstanders geen game
Games zijn gebaseerd op het principe van “winnen of verliezen”. Je doet het beter dan je tegenstander of je moet je tegenstander uitschakelen om te kunnen winnen. Zonder tegenstander is er geen game.
Er zijn twee soorten tegenstanders. In de ene soort ben je zelf je eigen tegenstander. Je moet iets doen wat je niet kunt. Door te oefenen leer je kennis of vaardigheden aan: auto rijden, voetballen of bijvoorbeeld schieten. Als je het goed kunt haal je het level en ga je naar het volgende level. Je verslaat eigenlijk jezelf als tegenstander.
Deze vorm van gamen werkt onderwijskundig erg goed bij automatiseren:
- rekenen,
- spellen, en
- woorden leren.
Bij de andere soort is er sprake van een ander persoon, bedrijf of leger die je moet verslaan. Je moet beter zijn, slimmer, sneller, meer geld verdienen of hem uitschakelen. Het is resultaatgericht, doortastend, “up or out” en meedogenloos; je moet immers winnen!
Wat betreft ondernemend gedrag en ondernemerschap gaat het precies hier mis.
Ondernemers hebben geen tegenstanders
Bij ondernemen en bij ondernemend gedrag als medewerker staat de klant centraal, en niet een, denkbeeldige, tegenstander. Het gaat erom dat de klant zich gezien en gehoord voelt, dat zijn vraag begrepen wordt en dat hij het antwoord krijgt waar hij naar vraagt. Als ondernemer en als ondernemende medewerker bied je je klant comfort.
Een ander bedrijf kan op bepaalde punten best beter zijn dan jij, en omgekeerd. Maar zolang jij de klant helpt en niet hij, is er simpelweg geen sprake van concurrentie of tegenstand.
De mindset van een ondernemende medewerker en ondernemer is niet je tegenstander verslaan. De mindset is wél het bieden van oplossingen en van comfort aan een klant. Dat staat haaks op de uitgangspunten van games gebaseerd op tegenstanders. Daarom werken games niet bij onderwijs op het gebied van ondernemend gedrag en ondernemerschap.
De beste weg voor ondernemend onderwijs
Als games niet werken, wat werkt dan wel bij ondernemend onderwijs?
Begin met de praktijk! Het werken in projecten is daarbij de eerste stap. Dat kan meteen een groot project zijn. Maar vaak is het beter te beginnen met een kleine ondernemende activiteit waar alle aspecten van een project bij komen kijken. Daarna kan je een paar projecten in toenemende complexiteit en grootte laten opzetten en uitvoeren.
Ondernemerschap en ondernemend gedrag bevatten behoorlijk wat belangrijke begrippen. Dompel studenten niet eerst onder in theorie, maar ga de begrippen ook niet uit de weg. Biedt begrippen en theorie aan op het moment dat het nodig is: in de juiste fase van het project of zodra de student er tegenaan loopt.
Om een project echt en succesvol te maken is het noodzakelijk om de buitenwereld bij dat project te betrekken. Geef de buitenwereld de rol van opdrachtgever of van klant. Niet als begeleider of coach want dan wordt vaak bij studenten een stuk van de verantwoordelijkheid weggenomen. De buitenwereld is dus niet je tegenstander, zoals in games, maar je partner!
Ondernemerschap kan je het beste aanbieden door de weg van de startende ondernemer af te lopen. De verschillende fasen daarvan vormen projecten. Door projectmatig te werken en een portfolio op te bouwen verkennen studenten de wereld van de ondernemer.
De grootste challenge voor studenten
Maar de grootste challenge van ondernemend onderwijs is om achter de computer vandaan te komen!
Hoewel ik het met de conclusie eens ben, ben ik het niet helemaal eens met de analyse en de weg er naar toe. Ik denk dat er in redelijke mate best klanttevredenheid in een game geplaatst zou kunnen worden (of dat gebeurt weet ik niet want ik ken de games niet). Maar wat volgens mij een van de belangrijkste redenen is waarom ondernemen en ondernemend gedrag lastig valt te programmeren, te maken heeft met het feit dat een goede ondernemer out-of-the-box kan denken, hij ziet kansen en mogelijkheden waar anderen dat niet zien. En juist deze out-of-the-box oplossingen zijn lastig en soms onmogelijk te programmeren in een omgeving die juist van regels aan elkaar hangt. Kortom dat wat juist nodig is en ontwikkeld zou moeten/kunnen worden voor een succesvol ondernemer, is nu juist dat gedeelte dat niet te programmeren valt.