De economie groeit en de werkgelegenheid kookt over. Managers zitten klem tussen een snel veranderende marktvraag en een tekort aan vakmensen. Opleidingen bieden te weinig gekwalificeerd personeel. De volgende fase van de nieuwe economie: De nieuwe economie verlangt ondernemend gedrag. Voor medewerkers was dit al duidelijk. Voor managers en directies wordt dit nu steeds duidelijker. En urgenter.
De arbeidsmarkt ontwikkelt zich snel. Het aantal vacatures neemt erg sterk toe, zie bijvoorbeeld onderstaande figuur, afkomstig van het CBS. Het aantal vacatures is zelfs hoger dan in het recordjaar 2007.De poel van mensen die op basis van flex-contracten werkt blijft stabiel op circa 25% van de werknemers.
Het aanbod van (vak)mensen stagneert. Dit leidt tot tekorten. In de bouw zijn er nu, begin september, 16.300 vacatures, in de zorg ruim 30.000 en in de horeca ruim 23.000. Zochten headhunters voorheen vooral kandidaten voor topfuncties, nu worden bijvoorbeeld medewerkers in de zorg met premies tot overstappen verleid.
Volgende fase van de nieuwe economie
De nieuwe economie ontwikkelt zich in een rap tempo naar de volgende fase. Tijdens de vorige fase stond flexibiliteit en ondernemend gedrag van de medewerker centraal. Dit heeft als resultaat dat ongeveer een kwart van de medewerkers op basis van flex-contracten werkt. Voor organisaties en de managers gold vooral “business as usual”.
De volgende fase van de nieuwe economie stelt hogere eisen aan organisaties en managers. De marktvraag neemt verder toe, mede door de sterk groeiende economie. Tegelijkertijd groeit het tekort aan (vak)mensen. “Business as usual” is niet meer voldoende: managers worden nu aangesproken op creativiteit, flexibiliteit en ondernemend gedrag.
Voorbeeld: de arbeidsmarkt van koks
Een treffend voorbeeld van de problemen op de arbeidsmarkt is de arbeidsmarkt voor koks. De horeca is al enige jaren een van de sterkste groeiers in de economie. Er zijn nu meer dan 6.000 vacatures, verdeeld over alle regio’s van Nederland.
Dit kwantitatieve probleem is niet nieuw, al in 2015 signaleerde de branchevereniging SVH probleem al. De branchevereniging signaleerde daarnaast ook kwalitatieve problemen: een gebrek aan goede scholing van koks en de noodzaak van meer vaktechnische kennis.
Drie jaar later bestaan deze problemen nog steeds. En niet alleen bij dit voorbeeld van de koks, maar ook bij de zorg, techniek enzovoort. Hiermee wordt duidelijk dat de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt moet verbeteren om aan de behoeften van de nieuwe economische situatie te voldoen.
Wat kunnen opleidingen doen?
Vanuit de structurele veranderingen op de arbeidsmarkt verwacht je focus en initiatieven vanuit zowel de opleidingen als van de werkgevers om extra studenten te werven en op te leiden. Het probleem wordt wel gesignaleerd, maar structurele en vooral ook omvangrijke initiatieven zijn er nauwelijks. De urgentie lijkt nog niet door te dringen.
Spaarzaam worden initiatieven genomen. Bijvoorbeeld het Tech College van ROC MN is een samenwerking met VO-scholen begonnen om leerlingen voor robotica te interesseren. Maar er zijn meer opties:
- Versterk de identiteit van het beroep. Focus als opleiding op het beroep: meer diepte en minder breedte van de opleiding. Om bij het voorbeeld van de koks te blijven: leer meer vaktechnische kennis aan, specialiseer.
- Verminder de doorstroming van mbo naar hbo. Dit versterkt de identiteit van de mbo-opleiding en de focus van de studenten.
- Biedt kortere opleidingen, desgewenst in samenwerking met werkgevers.
- Intensiveer de samenwerking met toeleverende scholen, met informatiebijeenkomsten, workshops en bedrijfsbezoeken.
- Focus ook op groepen die traditioneel niet voor de opleiding kiezen. Bijvoorbeeld: het aantal studenten met een niet-Nederlandse achtergrond in de technische richtingen is laag.
- Intensiveer samenwerking met werkgevers via stages, bijscholingen en re-integratie.
Ondernemende managers gevraagd
Deze suggesties overstijgen de mogelijkheden van individuele docenten. Het betreft immers de opzet en inhoud van de opleidingen, het opbouwen van relaties met de buitenwereld en marketing en promotie. Opzet en uitvoering hiervan ligt op het niveau van managers en directie.
De nieuwe economie verlangt ondernemend gedrag. Voor medewerkers was dit al duidelijk.
Voor managers en directies wordt dit nu steeds duidelijker. En urgenter.
