Wie kent Tony’s Chocolonely niet? Het is hét voorbeeld van sociaal ondernemen geworden. Sociaal ondernemen is hot. Steeds meer bedrijven willen meer betekenen voor mens en maatschappij; impact maken door te werken vanuit een maatschappelijke missie. Veel studenten voelen zich tot deze gedachte aangetrokken. Hoe kunnen studenten met sociaal ondernemen aan de slag?
Tony’s Chocolonely is één van de meest bekende voorbeelden van sociaal ondernemen. Teun van de Keuken, presentator van het programma Keuringsdienst van Waarde, onderzocht het productieproces van chocolade. Tijdens zijn onderzoek kwam hij erachter dat chocolade meestal wordt geproduceerd door (kind)slaven. Teun wilde een chocoladereep op de markt brengen die 100% slaafvrij is. Tony’s Chocolonely was geboren.
Tony’s Chocolonely staat niet alleen. Steeds meer bedrijven willen sociaal en duurzaam ondernemen, met eerlijke productieprocessen en/of willen mensen een kans geven op de arbeidsmarkt. De Triodos-bank is een ander bekend voorbeeld. Er zijn veel jonge bedrijven, ook van studenten, die zich baseren op sociaal ondernemen.
De 7 uitgangspunten van sociaal ondernemen
Er zijn verschillende definities van sociaal ondernemen. Om duidelijkheid te scheppen definieert de Europese Commissie een sociale onderneming aan de hand van zeven uitgangspunten:
- Onderneemt primair vanuit een maatschappelijke missie (impact first);
- Realiseert impact als zelfstandige onderneming die een dienst of product levert;
- Heeft een verdienmodel;
- Ziet winst als middel, niet als doel;
- Is transparant en fair naar iedereen;
- Is sociaal in de wijze waarop de onderneming wordt gevoerd;
- Baseert bestuur en beleid op evenwichtige zeggenschap van alle betrokkenen.
Financiën
Een sociale onderneming staat tussen een ‘gewoon’ bedrijf enerzijds en een goede doelen organisatie anderzijds. Het deelt de doelstelling om maatschappelijke waarde te creëren, impact te hebben, met een goede doelen organisatie. Echter: goede doelen organisaties worden gefinancierd uit donaties, contributies of subsidies, en sociale ondernemingen niet.
Een sociale onderneming financiert zijn maatschappelijke missie vanuit de omzet en winst die het bedrijf met zijn product of dienst genereert. Een flink deel van omzet en winst wordt gebruikt om de impact te realiseren, zonder subsidies etcetera. Een sociale onderneming is economisch zelfstandig en heeft een verdienmodel. Sociaal ondernemers hebben dus geen donaties nodig, maar verdienen zelf voldoende geld om te kunnen bestaan.
De manier waarop een bedrijf met financiën omgaat bepaalt of het bedrijf daadwerkelijk sociaal onderneemt.
Praktische voorbeelden
Tony’s Chocolonely is een bekend maar beslist niet het enige succesvolle voorbeeld. De Triodos-bank, Dopper en The Colour Kitchen zijn andere aansprekende voorbeelden. Daarnaast zijn er veel voorbeelden van kleinere bedrijven die zich richten op hergebruik van materialen of bijvoorbeeld op het werk bieden aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Sommige bedrijven bieden werk aan mensen met een beperking of met een langdurige uitkering, gebaseerd op subsidies. Veel gemeentes en bedrijven noemen dat sociaal ondernemen. Hoe belangrijk deze activiteiten ook zijn, ze zijn gebaseerd op subsidie en worden niet gefinancierd uit de omzet en winst van het bedrijf. Daarmee is het per definitie geen vorm van sociaal ondernemen.
Studenten sociaal ondernemend aan de slag
Ook op een mbo-opleiding kun je werken aan sociaal ondernemen. De sociale aspecten kun je op twee aspecten van het ondernemerschap praktisch maken: op de manier waarop je je product maakt of op de klant die het product of dienst gaat gebruiken.
Klant
Veel sociale ondernemingen worden opgericht vanuit de overtuiging om een sociaal of maatschappelijk probleem op te lossen. Dat veronderstelt wel dat je weet wat ondernemerschap inhoudt! De basis moet op orde zijn wil je toekomen aan het oplossen van maatschappelijke problemen. Daar moet de student dus wel mee aan de slag! Maar daarnaast moeten de ondernemers hun motivatie expliciet kunnen maken.
Dit is een belangrijk onderdeel van de opleiding tot ondernemer, waar je mee begint en tijdens de opleiding regelmatig op terug komt. Zo wordt de interne motivatie onderdeel van de sociale onderneming.
Manier waarop je je product maakt
De andere manier om vorm te geven aan sociaal ondernemen is de manier van produceren. Een naaiatelier waar vluchtelingen met een traditie in het maken van kleding kunnen werken is daarvan een voorbeeld. De impact ervan is dat deze vluchtelingen een betere maatschappelijke positie krijgen.
Ook de sociaal ondernemer moet het productieproces tot in detail kennen en moet innovatieve oplossingen kunnen bedenken. Als sociaal ondernemer wil je je onderscheiden van reguliere bedrijven. Het is essentieel dit in je communicatie zichtbaar te maken aan potentiele klanten.
