“Welke keuzedelen bieden wij onze studenten aan?” Veel opleidingen hebben deze vraag al beantwoord, maar veel scholen moeten deze keuze nog maken. Waarop selecteer je de keuzedelen die je aan je studenten aanbiedt? Het antwoord op die vraag hangt af van de vraag waaróm je een bepaald keuzedeel wilt aanbieden. Daar zijn zeker drie invalshoeken voor: vaardigheden, civiel effect en organiseerbaarheid.
Keuzedelen zijn inmiddels goed ingebed in het mbo-onderwijs. Met 240 uur of in geval van ondernemerschap 480 uur vormen de keuzedelen een substantieel onderdeel van het schooljaar. De inhoudelijke eisen zijn stevig en examinering is verplicht. Veel opleidingen hebben geëxperimenteerd met het aanbod en zoeken naar het ‘ideale’ aanbod. Sommige opleidingen hebben het optimum gevonden maar in veel gevallen is dat nog niet het geval.
Keuzedelen zijn per definitie maatwerk. Uit het zeer grote aanbod van keuzedelen maken opleidingen een voorselectie, waaruit de student moet kiezen. Op basis waarvan maken opleidingen een voorselectie? Vaak gebeurt dat nog op gevoel. Er zijn echter wel een aantal strategische invalshoeken waar je mee rekening moet houden.
Vergroot kennis en vaardigheden van de student
Welke kennis en vaardigheden bieden wij de student extra via ons aanbod van keuzedelen? Wat is onze achterliggende visie op het beroepsperspectief van onze studenten? Wat is de meerwaarde van deze keuzedelen voor onze studenten? Deze vragen worden vaak niet expliciet gesteld en beantwoord.
De keuze voor een generiek keuzedeel als bijvoorbeeld ondernemend gedrag is een goede basis. Maar het wordt pas een góede basis als je dit keuzedeel beroepsspecifiek invult en verrijkt met kennis en vaardigheden die bij het beroep passen. Vermijd de middelmaat en biedt meerwaarde. Juist deze verdieping maakt het keuzedeel tot een meerwaarde voor de student.
Civiel effect
Het civiel of maatschappelijk effect van de keuzedelen wordt nog weinig benut. Een goed gekozen keuzedeel biedt de opleiding én de student de mogelijkheid zich te onderscheiden.
Profileren opleiding
Een keuzedeel biedt de mogelijkheid om de opleiding te profileren. Een keuzedeel kan, als je de juiste keuzes maakt, ervoor zorgen dat je opleiding zich onderscheidt van het gemiddelde.
Daartoe liggen grofweg twee routes open. De ene route loopt in de richting van de inhoudelijke verdieping. Het keuzedeel biedt de student de mogelijkheid zich boven de minimale eisen te ontwikkelen.
De andere route wijst naar de regio: keuzedelen die aansluiten bij de specialisaties in de regio. Voorbeelden daarvan: luchtvaart in de regio Amsterdam/Hoofddorp, marine in Rotterdam en Vlissingen, voedsel in de regio Wageningen/Veenendaal.
Profileren student op de arbeidsmarkt
Door een goede selectie van de keuzedelen kan de student zich beter profileren op de arbeidsmarkt. Het keuzedeel laat zien waar hij grotere belangstelling voor heeft, dat kan een aanknopingspunt vormen voor een werkgever. Vooral bij meer generieke opleidingen kan het voor studenten lastig zijn zich te onderscheiden. Een goed geselecteerd keuzedeel helpt daarbij.
Daarom is het belangrijk dat je als opleiding niet (alleen) generieke keuzedelen aanbiedt.
Organiseerbaarheid
Regelmatig horen we van opleidingen dat ze een keuzedeel niet aanbieden omdat het niet te organiseren is. Gedeeltelijk liggen hier bezwaren op het gebied van beschikbaarheid van docenten en inroostering aan ten grondslag. Vaak wordt de rol van goed les- en examenmateriaal onderschat!
Begin met het examen
Het lijkt vreemd om bij aanvang te beginnen met de laatste fase van het keuzedeel: het examen. Maar het is minder gek dan het lijkt. Aan de keuzedelen zijn stevige inhoudelijke eisen verbonden. Om aan die eisen te voldoen is het belangrijk om vanaf het begin te redeneren vanuit die eisen. Dit geeft richting aan het lesprogramma, en voorkomt verrassingen bij de examinering.
Aansluitend lesmateriaal
Het lesmateriaal moet volledig aansluiten bij de eisen van het keuzedeel, en moet voorbereiden op het examen. Misschien lijkt dit een open deur, maar dat is het niet. Veel lesmateriaal dat wordt aangeboden voor de keuzedelen is afgeleid van bestaand materiaal en voldoen niet (volledig) aan de keuzedelen.
In het geval van het populaire keuzedeel ondernemend gedrag wordt vaak geput uit loopbaan en burgerschap. Bij ondernemerschap wordt vaak teruggegrepen uit opleidingen detailhandel. Dit sluit niet (altijd) goed aan bij de eisen. Houding, voorbeelden en theorie vanuit de retail sluiten niet goed aan op de wensen van studenten in bijvoorbeeld de zorg of vormgeving.
Kies daarom voor lesmateriaal dat de eisen volledig afdekt, en maak het in perspectief van de opleiding branche-specifiek.
Andere invalshoeken?
In deze blog ben ik ingegaan op kennis en vaardigheden, civiel effect en organiseerbaarheid als belangrijke keuzecriteria. Maar wellicht zijn er nog meer? Vertel het ons!
