Steeds meer studenten krijgen onderwijs over het starten van een eigen bedrijf. Maar leer je je studenten daarbij ook wanneer ze met hun eigen bedrijf moeten stoppen? Aan het stoppen van een bedrijf zijn veel, vaak negatieve gevoelens verbonden. Daarom wordt dit onderwerp door ondernemers meestal vermeden. Dat leidt tot extra kosten, hoge schulden en tot frustratie. Daarom is er alle reden om studenten te leren wanneer je een bedrijf beëindigt.
Wie zegt dat hij overweegt om een bedrijf te starten krijgt warme aandacht. Wie een bedrijf start wordt gefeliciteerd met zijn succes. Boekenkasten vol zijn er geschreven over het starten van een eigen bedrijf, televisieprogramma’s staan in het teken van succesvolle ondernemers. Tik ‘bedrijf starten’ op Google in en je krijgt tienduizenden hits. Opvallend genoeg geldt dit niet voor het stoppen van een bedrijf. Stoppen met je bedrijf is een taboe-onderwerp.
Afgelopen dinsdag beschreef De Volkskrant hoe twee horecaondernemers omgaan met de Covid-crisis. Wegvallen van de omzet, tonnen verlies, oplopende schulden bij de bank, uitstel van betaling van belastingen, opeten van pensioenpotten en zelf geen inkomen uit de zaak. Een ‘perfect storm’ van ondernemers in nood. En toch willen deze ondernemers hun bedrijf, hun levenswerk voortzetten.
Hoop is geen basis
Doorzettingsvermogen is een van de belangrijkste eigenschappen van ondernemers. In het Duits gezegd: die Hoffnung stirbt zuletzt. Veel ondernemers gaan door, tegen beter weten in. Stoppen met het bedrijf voelt als gekrenkte trots of falen. Hoop doet leven en een échte ondernemer vecht door tot het bittere einde, is te vaak de gedachte.
Ondernemen is een manier waarop je je inkomen verdient. Eigenlijk is het een simpel proces: met de verkoop van je product of dienst verdien je meer dan het je kost, en maak je winst. De omstandigheden kunnen veranderen, concurrentie neemt toe, de kosten stijgen of er is een pandemie. Je kunt er niets aan doen dus je moet ingrijpen, veranderen of stoppen. Helaas blijven veel ondernemers verdoofd door overdreven optimisme.
Wanneer kan je beter stoppen?
De vraag wanneer je moet stoppen met je bedrijf is eigenlijk een zelfde vraag als wanneer je een bedrijf start. Is er nog vraag naar mijn aanbod, zijn er voldoende betalende klanten, hou ik onder de streep voldoende geld over, krijg ik het georganiseerd? Niet te vergeten: wat betekent stoppen voor mij persoonlijk, nu en in de toekomst? Er is ook een verschil met het starten van een bedrijf, hoe langer je nadenkt hoe meer de kosten oplopen. Er staat dus druk op de ketel.
Er zijn een aantal uitgangspunten die je kunt hanteren:
- Op tijd stoppen is altijd beter dan te laat of zelfs gedwongen te moeten stoppen.
- Valt de omzet structureel weg en kan je dat proces niet stoppen? Dan kan je beter stoppen.
- Leen geen geld om verlies door het wegvallen van omzet te compenseren! In bijna geen enkele situatie is sprake van een inhaalvraag, weggevallen omzet blijft weggevallen.
- Hoe lang duurt het om het financieel tekort terug te verdienen? Een jaar, dan heb je een kans. Twee jaar, dan wordt het heel moeilijk. Langer? Dan kan je beter nu stoppen.
Onderwijs in ondernemen
Lessen over ondernemen zijn meestal positief van aard: kansen zien, kansen benutten en winst maken. Ondernemen is ook leuk en goed voor je persoonlijke ontwikkeling. Maar mislukken en stoppen hoort net zo goed bij ondernemen. Want uiteindelijk komt elke onderneming aan zijn einde! Wie onderneemt moet eigenlijk bij de start al nadenken over zijn exit-procedure, hoe tegendraads dit gevoelsmatig ook is.
Het is belangrijk om studenten deze realiteit ook mee te geven. Dat kan bijvoorbeeld door een gestopte ondernemer uit te nodigen voor een gastles. Moeilijk? Niet als je de vraag formuleert in termen van lessen geleerd, de positieve maar ook de minder positieve. Je kunt ook aan de hand van cashflows of jaarrekeningen het gesprek met de studenten aan gaan.
Misschien is de belangrijkste les wel dat stoppen met een bedrijf niet het einde van de wereld betekent. Want je kunt daarna altijd weer opnieuw beginnen.
